Na czym polega odpowiedzialność materialna pracownika?

Odpowiedzialność materialna – finansowa – jaką ponoszą pracownicy za ewentualnie wyrządzone szkody w firmie, nierzadko budzi sporo kontrowersji, zarówno wśród pracodawców, jak i pracowników. Niemniej jednak granice, a także warunki jej zaistnienia są ściśle określone przez prawo pracy. Czego zatem może żądać właściciel przedsiębiorstwa, a jak może bronić się pracownik?

Za co materialne odpowiada pracownik?

Według kodeksu pracy wszyscy pracownicy bez wyjątku ponoszą odpowiedzialność materialną za szkodę wyrządzoną pracodawcy. Odpowiedzialność ta powstaje w momencie, gdy zostaną spełnione dwa warunki – pracodawca poniósł szkodę i nastąpiła ona na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków przez pracownika. Co ważne pracownik może odpowiadać także wówczas gdy szkodę poniesie osoba trzecia, na przykład kontrahent firmy. Obowiązek wykazania związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy działaniem bądź brakiem działania ze strony podwładnego a zaistniałą szkodą spoczywa jednak na pracodawcy.

Drugi rodzaj odpowiedzialności materialnej według przepisów prawa pracy dotyczy powierzonego pracownikowi mienia. Chodzi o sprzęt biurowy, strój roboczy lub ochronny, pieniądze, auto, telefon komórkowy – każdą rzecz o znacznej wartości, niezbędną do wykonywania obowiązków służbowych. Pracownik odpowiada pod warunkiem że, mienie wcześniej zostało mu wydane (powierzone) w  prawidłowy sposób. Pracodawca powinien precyzyjnie określić zarówno rodzaj powierzonego mienia jak i jego ilość. Ponadto pracownik powinien wyrazić zgodę na jego objęcie co najczęściej następuje w formie protokołu zdawczo-odbiorczego. Dokument w formie papierowej stanowi dowód powierzonego mienia, ale nie jest bezwzględnie wymagany. 

Jakie są konsekwencje wyrządzenia szkody?

Odpowiedzialność materialna pracownika to inaczej odpowiedzialność finansowa wobec pracodawcy. W przypadku wyrządzenia szkody przez pracownika, pracodawca może domagać się zapłaty odszkodowania. Przepisy wprowadzają jednak pewne ograniczenia tej odpowiedzialności. Przede wszystkim odpowiedzialność za szkodę dotyczy faktycznie poniesionej straty, bez przewidywanych korzyści, jakie firma mogła osiągnąć, gdyby podwładny szkody nie wyrządził. Ponadto, pracodawca ma prawo żądać jedynie odszkodowania w wysokości nie wyższej niż równowartość trzymiesięcznego wynagrodzenia pracownika, chyba, że pracownika wyrządził pracodawcy szkodę umyślnie; w tym wypadku obowiązany jest do naprawienia szkody w pełnej wysokości. Wszelkie wątpliwości prawne, co do zaistniałej sytuacji w tym zakresie, warto skonsultować na przykład z radcą prawnym Piotrem Skowronem w kancelarii w Katowicach.

Warto pamiętać, że pracownik na możliwość zwolnienia się z odpowiedzialności, jeśli zdoła wykazać, że szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych, na przykład na skutek niezapewnienia przez pracodawcę należytych warunków do zabezpieczenia mienia. Dla pracownika będzie mieć znaczenie i to że, pracodawca nie może potrącać wysokości poniesionych strat z pensji podwładnego, jeżeli nie wyrazi on na to pisemnej zgody.