Rodzaje więźby dachowej a typ wiązarów

Więźba dachowa to drewniana konstrukcja ciesielska w formie ażurowego szkieletu z belek, która stanowi podstawę do mocowania właściwego pokrycia dachu. Jej zasadniczą część stanowią wiązary, które decydują o typie więźby. W praktyce wyróżnia się cztery rodzaje wiązarów.

Więźby krokwiowe

Typ więźby uzależniony jest od rodzaju zastosowanych wiązarów. Te z kolei są dobierane do formy dachu, jaki ma zwieńczyć bryłę budynku. Do najprostszych zalicza się wiązar krokwiowy, którego zarys przypomina regularny trójkąt równoramienny. Jest on zbudowany z dwóch belek (krokwi), opartych na belce wiązarowej, belkach oczepowych lub murłatach, czyli belkach ulokowanych równolegle na murze. Najprostszy wiązar tego typu ma rozpiętość 6 metrów. Zależnie od miejsca oparcia, dzieli się je jeszcze na dwa rodzaje:

• więźby krokwiowo-belkowe, w których krokwie i belka stropu tworzą wspomniany regularny trójkąt,
• więźby z krokwiami opartymi na ścianach, w których wiązar tworzą dwa elementy, a funkcję podstawy trójkąta przejmuje strop.

Więźby jętkowe

Inną formą więźby dachowej, jaką oferuje m.in. przedsiębiorstwo Kor-Pal. PPUH. S. Bagiński, jest ta jętkowa. Jest jedną z najpopularniejszych, najczęściej wykorzystywanych w budownictwie jednorodzinnym więźb z uwagi na prostotę wykonania konstrukcji oraz jej stosunkowo niskie koszty. Zastosowanie takiej konstrukcji jest ograniczone jedynie przez rozpiętość ścian budynku, bowiem powinna ona mieć między 5 a 12 metrów. Istotny jest też kąt nachylenia połaci, który powinien zawierać się w przedziale 25-67°, przy czym za optymalne minimum uważa się kąt 35°.

Różnica pomiędzy więźbą krokwiową i jętkową sprowadza się do pojedynczego elementu, jakim jest dodatkowa pozioma belka – jętka – umieszczona mniej więcej w połowie wysokości trójkąta. Konstrukcja przypomina dużą literę A na podstawie. Położenie jętki jest ściśle określone i wynosi maksimum 2,7 metra poniżej kalenicy (miejsca styku krokwi) oraz maksimum 4,5 m powyżej belki stropowej. Za zaletę więźby jętkowej można uznać znacznie większą wytrzymałość krokwi, które połączone jętką lepiej znoszą wszelkie obciążenia.

W praktyce wyróżnia się:

• klasyczne więźby jętkowe,
• więźby płatwiowo-jętkowe.

Te drugie zawierają dodatkowo płatwie, czyli elementy poziome ułożone wzdłuż więźby dachowej, które służą jako podpory dla krokwi. Takie konstrukcje stosuje się przy dachach o rozpiętości powyżej 7,5 metra.

Inne typy więźby dachowej

Poza wymienionymi wyżej odmianami więźby – krokwiową i jętkową – w praktyce budowlanej wykorzystywane są też inne rozwiązania konstrukcyjne. Do takich zalicza się np. wiązary wieszarowe jednowieszakowe lub dwuwieszakowe, stosowane przy dachach o rozpiętości do 8 metrów. Konstrukcja składa się z pionowego wieszaka, do którego mocuje się jedną lub dwie pary krokwi. Tego typu rozwiązania spotyka się w niektórych zabytkowych budynkach.

Inną odmianą więźby dachowej jest ta oparta na wiązarach płatwiowo-kleszczowych. Obecnie są to najczęściej spotykane konstrukcje ciesielskie, stosowane przy większej rozpiętości ścian budynku. Charakterystycznym elementem takich wiązarów są stolce, czyli słupki, które podpierają jętkę. Mogą one być umieszczane pojedynczo (w dachach do 8 metrów) oraz po dwa lub trzy (w dachach do 16 metrów).