Zakres badań przeprowadzanych w ramach medycyny pracy

Medycyna pracy zajmuje się ochroną zdrowia pracowników. W praktyce oznacza to, że głównym obszarem zainteresowania lekarza medycyny pracy jest badanie wpływu środowiska pracy na zdrowie pacjenta, a także diagnozowanie, leczenie i zapobieganie powstawaniu chorób zawodowych.

Obszar działania medycyny pracy jest szeroki i obejmuje np. prowadzenie poradni zakładowych, badania uczniów, badania psychotechniczne osób wykonujących szczególnie wymagające lub niebezpieczne zawody (kierowcy, osoby pracujące na morzu), a nawet badania dla osób ubiegających się o pozwolenie na posiadanie broni.

Znaczenie badań profilaktycznych medycyny pracy

Istnieje szereg badań profilaktycznych z zakresu medycyny pracy, który regularnie przechodzi każdy pracownik. Obowiązek skierowania na takie badania spoczywa na pracodawcy, który nie może dopuścić do pracy osoby bez aktualnego orzeczenia o braku przeciwwskazań do wykonywania zadań przypisanych do danego stanowiska. Wyróżnia się 3 podstawowe rodzaje badań profilaktycznych medycyny pracy.

Wstępne badania lekarskie

Badania wstępne musi przejść każdy pracownik przyjmowany do pracy, a także pracownik, który ma zmienić stanowisko pracy, na którym panują uciążliwe warunki lub występują czynniki szkodliwe. Takiego badania nie musi przechodzić nowy pracownik, który posiada aktualne orzeczenie lekarskie z poprzedniego miejsca zatrudnienia, o ile nowa praca będzie wykonywana w takich samych warunkach, jak w poprzednim zakładzie pracy.

Badania okresowe

Są to cyklicznie wykonywane badania profilaktyczne, którym poddać się musi każdy pracownik, bez względu na rodzaj wykonywanej i warunki pracy. Takie badania pozwalają na szybkie rozpoznawanie ewentualnego negatywnego wpływu wykonywanego zawodu na zdrowie i szybkie podjęcie środków zaradczych. Zazwyczaj wykonywane są w czasie trwania stosunku pracy, jednak jeśli praca wiązała się z kontaktem z czynnikami rakotwórczymi, pracodawca – na wniosek pracownika – jest zobowiązany zapewnić badania okresowe również po ustaniu stosunku pracy.

Szczegółowy zakres i częstotliwość badań zależy od rodzaju wykonywanej pracy, a wszystkie wytyczne w tym względzie określone są ustawą. Przykładowo, pracownik narażony na monotonię pracy musi przechodzić badania okresowe ze zwróceniem uwagi na stan psychiczny raz na 2-4 lata. Z kolei pracownicy narażeni na pył przemysłowy, z taką samą częstotliwością muszą przechodzić szczegółowe badania układu oddechowego, w tym USG i spirometrię – tłumaczy dr Barbara Seluk, specjalistka od chorób wewnętrznych, która prowadzi prywatny gabinet lekarski w Szczecinie.

Badania kontrolne

To najrzadziej wykonywane badania profilaktyczne z zakresu medycyny pracy, ponieważ dotyczą wyłącznie tych pracowników, którzy wracają do pracy po okresie zwolnienia zdrowotnego przekraczającego okres 30 dni. Badanie kontrolne pozwala upewnić się, że dana osoba jest gotowa do ponownego podjęcia pracy.

Jak widać, specjalność medycyny pracy obejmuje bardzo szeroki obszar zagadnień. Każdy zawód wiąże się z ryzykiem występowania odmiennych zagrożeń dla zdrowia. Dla kierowców najważniejsze będzie badanie psychotechniczne, które z kolei nie dotyczy pracowników biurowych, w przypadku których najczęściej będziemy badać stan wzroku i górnego odcinka kręgosłupa. Szczegółowy zakres badań dla konkretnych zawodów opisują Kodeks Pracy oraz rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej.