Wygrać z rakiem: markery nowotworowe a diagnostyka
Kilka lat temu głośnym echem odbiła się historia aktorki, Angeliny Jolie, która poddała się operacji podwójnej amputacji piersi z rekonstrukcją. Zrobiła to, ponieważ w jej organizmie wykryto mutację genu BRCA1, która odpowiada za podwyższone ryzyko powstawania nowotworów piersi oraz jajników. Choć wielu jej decyzję uznało za kontrowersyjną, nie da się ukryć, że rozpoczęcie walki z rakiem we wczesnym stadium daje lepsze rokowania. W diagnostyce pomóc mogą markery nowotworowe.
Markery nowotworowe: szansa, by wyprzedzić raka?
Marker nowotworowy to wielocząsteczkowa substancja, która może być obecna w krwi pacjenta. Obecność markerów nowotworowych jest diagnozowana przez profesjonalne laboratoria, takie jak Novum.NZOZ.Laboratorium właśnie na podstawie badania krwi. Ich obecność może sugerować rozwój nowotworu już we wczesnym stadium. Tak właśnie było w przypadku Angeliny Jolie. Aktorka kilka lat po mastektomii przeszła też operację wycięcia jajników. Na wczesne stadium rozwoju ich nowotworu wskazywał podwyższony poziom markera nowotworowego CA-125.
Czy zatem oznaczenie markerów nowotworowych jest szansą, aby wyprzedzić raka? I tak, i nie. Markery nowotworowe są wykorzystywane na wielu etapach leczenia tej choroby:
- przy wykrywaniu nowotworów – jako badania przesiewowe są stosowane jednak wyłącznie w grupach podwyższonego ryzyka (np. dla pacjentek, które są nosicielkami wspomnianego BRCA),
- podczas rozpoznania nowotworów,
- gdy określa się stopień zaawansowania nowotworu,
- do lokalizowania zmian nowotworowych,
- podczas monitorowania skuteczności leczenia – najczęściej przed i po chemioterapii,
- podczas wykrywania wznowień po zastosowaniu radykalnego leczenia nowotworu.
Ta metoda diagnostyczna ma jednak swoje ograniczenia, o których nie można zapominać.
Ograniczenia diagnostyki za pomocą markerów nowotworowych
Gdy ponad 40 lat temu naukowcy odkryli markery nowotworowe, byli przekonani, że każdy marker odpowiada jednemu, konkretnemu typowi guza. Z czasem okazało się jednak, że wcale tak nie jest. Jeden marker może odpowiadać wielu typom zmian. Co więcej – jeden guz może wydzielać kilka różnych markerów – także takich, które „zacierają ślady”.
Ponadto markery nowotworowe różnią się swoistością i czułością dla rozpoznania raka. Zdarza się również, że markery pojawiają się w krwi osób, które nie zmagają się z nowotworem złośliwym, a nie pojawiają u tych cierpiących na potwierdzoną chorobę nowotworową.
Pamiętając o tych ograniczeniach, należy jednak przyznać, że diagnostyka ich obecności jest przydatna przy wykrywania wielu typów nowotworów. Jest pomocna nie tylko przy podejrzeniu raka piersi czy jajników, ale także przewodu pokarmowego czy płuc.
