Czym jest dekontaminacja i kiedy się ją przeprowadza?

Dekontaminacja to pojęcie, które bardziej kojarzy nam się z filmami o epidemiach niż z codziennym życiem. Proces ten jednak znajduje zastosowanie nie tylko w skrajnych sytuacjach zagrożenia biologicznego, ale również w naszym najbliższym otoczeniu. Przeprowadza się go w placówkach medycznych, ale również w domach opieki, laboratoriach i przychodniach.

Dekontaminacja – pojęcie o szerokim znaczeniu

Definicja procesu dekontaminacji mówi, że jest to usunięcie oraz dezaktywacja wszelkich czynników chemicznych, biologicznych i radioaktywnych, które mogą zagrażać życiu człowieka. W znaczeniu praktycznym czynność ta odnosi się do bardzo wielu substancji i organizmów żywych, a poddawane są jej zarówno zwierzęta, ludzie, jak i przedmioty czy bezpośrednie otoczenie. Wyróżnia się dekontaminację:

• materii nieożywionej, obejmującej oczyszczanie i dezynfekowanie sprzętów, pomieszczeń, odzieży, przedmiotów codziennego użytku,
• powierzchni ciała i skóry, jeśli doszło do kontaktu z substancją radioaktywną, zakaźnymi mikroorganizmami, czy skażenia chemicznego,
• przewodu pokarmowego, jeśli osoba poddawana oczyszczaniu wchłonęła (zjadła, wypiła lub wdychała) środek chemiczny, który zagraża jej zdrowiu.

Do ostatniej formy dekontaminacji zalicza się np. płukanie żołądka po przedawkowaniu leków, podawanie środków przeczyszczających itp.

Najczęściej przeprowadzaną formą jest dekontaminacja materii nieożywionej. Wykonuje ją między innymi Gliwicki Zakład Dezynfekcji, Dezynsekcji i Deratyzacji. Metoda ta może przyjmować różne formy – zależnie od tego, co poddawane jest oczyszczaniu i jakie jest największe zagrożenie.

Kiedy niezbędna jest dekontaminacja?

Podstawowym celem dekontaminacji jest usunięcie szkodliwej substancji, która może zagrażać ludziom i zwierzętom w bezpośrednim sąsiedztwie. Taki proces jest też niezbędny wówczas, kiedy środki chemiczne mogą stwarzać ryzyko dla wód gruntowych czy okolicznych upraw rolnych. Do takich sytuacji zalicza się np. wypadek cysterny przewożącej niebezpieczne chemikalia.

Zagrożeniem dla środowiska jest również paliwo, dlatego często po wypadkach drogowych można zobaczyć pracowników, którzy dokonują dezaktywacji rozlanej benzyny. Podobną sytuacją może być pożar zakładu, w którym produkuje się lub wykorzystuje substancje toksyczne, albo też takie substancje powstają w wyniku spalenia np. niektórych rodzajów tworzyw sztucznych.

Dekontaminacja materii nieożywionej wykonywana jest na wiele sposobów i przy użyciu różnych metod. Są one dobierane do rodzaju materiału, typu zanieczyszczenia biologicznego lub chemicznego, a także pożądanego stopnia oczyszczenia. Stosowane w praktyce metody dzieli się na:

• chemiczne – spłukiwanie roztworami kwasów i zasad, detergentami, rozpuszczalnikami,
• mechaniczne – zmywanie wodą, odkurzanie próżniowe, zeskrobywanie, czyszczenie za pomocą strumienia materiału ściernego.

Wśród powszechnie stosowanych substancji dezaktywujących znajduje się między innymi siarczan sodu i kwas cytrynowy.