Jaką pomoc oferuje adwokat w sprawie karnej?

Większość spraw karnych w Polsce kończy się wyrokiem skazującym. Coraz częściej zdarza się, że wymiar kary (lub jej brak) zdaniem osób, których dotyczy dane postępowanie, jest nieadekwatny. Aby uniknąć zbyt surowej lub zbyt łagodnej kary, konieczne jest zwrócenie się po pomoc do adwokata, który wie, jakie środki i kiedy przedsięwziąć, żeby sprawa zakończyła się możliwie pomyślnie. Jaka jest istota adwokata w sprawie karnej i jaką pomoc oferuje?

Postępowanie karne a prawo do obrony

Zgodnie z art. 6 Kodeksu postępowania karnego prawo do obrony jest jedną z czołowych zasad procesu karnego. Jak głosi zawarta w danym artykule zasada expressis verbis, prawo to przysługuje oskarżonemu już na etapie postępowania przygotowawczego, dzięki czemu oskarżony może liczyć na kompleksową pomoc obrońcy od momentu wezwania bądź aresztowania, aż po zakończenie procesu sądowego. Oskarżony ma prawo do ubiegania się o adwokata z urzędu lub prywatnego. Obrońca z urzędu przysługuje oskarżonemu w momencie, gdy jest on w stanie dowieść, że opłacenie prywatnego obrońcy stanowić będzie uszczerbek dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny.

W niektórych przypadkach, wyróżnionych w art. 79 Kodeksu postępowania karnego przyznanie obrońcy z urzędu jest obligatoryjne. Z taką sytuacją mamy do czynienia m.in. gdy oskarżony nie ukończył 18 lat, zachodzi uzasadniona wątpliwość, że w momencie popełniania czynu zabronionego jego zdolność do kierowania swoim zachowaniem była ograniczona lub gdy oskarżony jest głuchy, niewidomy bądź niemy.

Uzasadnieniem dla prawa do obrony jest także obrona formalna. Oskarżonemu przysługuje prawo do posiadania adwokata, ponieważ on sam nie posiada niezbędnych kwalifikacji i jest osobą emocjonalnie zaangażowaną w proces, dlatego nie jest w stanie prawidłowo ocenić faktów oraz opracować adekwatnej do sytuacji linii obrony – tłumaczy nasz rozmówca z Kancelarii Adwokackiej Roman Walotek w Mysłowicach.

Rola adwokata jako obrońcy w sprawie karnej

Zadaniem adwokata jako obrońcy oskarżonego w procesie karnym jest aktywny i rozsądny udział w każdej czynności mającej wpływ na postępowanie, ze szczególną dbałością o interesy klienta. Towarzyszy on osobie podejrzanej na każdym etapie postępowania i bierze udział we wszelkich czynnościach procesowych, jak oględziny, eksperymenty procesowe czy przesłuchania świadków, mobilizując przy tym organy ścigania do dokładności. Kluczowe jest, aby współpraca oskarżonego z adwokatem rozpoczęła się jak najszybciej, ponieważ już na etapie pierwszych przesłuchań może nimi pokierować i zapobiec sytuacji, w której oskarżony powie coś, co może być użyte przeciwko niemu w sądzie.

W przypadku zatrzymania i zastosowania środka zapobiegawczego w postaci 48-godzinnego aresztu przeciwdziała jego bezpodstawnemu przedłużeniu. Dzięki adwokatowi bliscy podejrzanego otrzymują wszelkie niezbędne informacje na temat toczącego się wobec niego postępowania i mogą się z nim kontaktować, co jest szczególnie istotne w sytuacji, gdy kontakt z podejrzanym jest surowo zabroniony z obawy przed matactwem. Mając pełen dostęp do zebranych w sprawie informacji i dowodów, a także sposobach ich zbierania, już na etapie kierowania aktu oskarżenia adwokat rozpoczyna działania mające na celu orzeczenie kary w najniższym możliwym wymiarze, uniewinnienie oskarżonego bądź umorzenie postępowania.

Rola adwokata jako oskarżyciela w sprawie karnej

Na pomoc adwokata w sprawie karnej liczyć może także strona pokrzywdzona w sprawie. Wówczas występuje on w charakterze pełnomocnika oskarżyciela, a celem jego działań jest doprowadzenie do skazania oskarżonego oraz naprawienia wyrządzonej przez niego szkody. W tej sytuacji adwokat działa równolegle z prokuratorem, udzielając mu wsparcia na każdym etapie zbierania materiału dowodowego oraz podczas samego procesu w sądzie. Zdarza się również, że postępowanie karne na wniosek osoby pokrzywdzonej spotyka się z odmową wszczęcia lub umorzeniem postępowania. Ponadto udział prokuratora jest obligatoryjny dopiero w momencie, gdy toczące się postępowanie i związany z nim czyn godzą w interes społeczny.

Gdy prokurator pozostaje bierny, rolę czynnego oskarżyciela najczęściej przejmuje adwokat. Może on zbierać materiał dowodowy, stworzyć, wnieść oraz poprzeć akt oskarżenia. Często bywa tak, że prokurator w danej sprawie pozostaje bierny i nie realizuje swoich zadań z taką skutecznością, z jaką robi to adwokat, zajmując jego miejsce w procesie. W takim przypadku adwokat czuwa nad dopełnieniem wszelkich niezbędnych jego zdaniem w danym postępowaniu czynności, obliguje organy ścigania do działania oraz, analogicznie do roli obrońcy, jako oskarżyciel posiłkowy będzie dążył do wymierzenia oskarżonemu jak najsurowszej kary, a także jak największego obowiązku naprawienia szkody.

Zadania realizowane przez adwokata w sprawie karnej i związane z nimi korzyści

Adwokat, niezależnie od charakteru, w jakim występuje w sprawie karnej, czuwa nad przebiegiem postępowania karnego i podejmuje szereg różnych działań, mających na celu zabezpieczenie interesu klienta w jak najpełniejszym stopniu. Z powodzeniem zbiera materiał dowodowy lub wyszukuje skutecznych kontrdowodów, pozwalających na podanie zarzutów w wątpliwość. Doświadczony adwokat potrafi rzetelnie ocenić sytuację oraz przewidywać kolejne kroki podejmowane przez organy ścigania, dzięki czemu opracowuje najskuteczniejszą strategię działań we współpracy z oskarżonym lub pokrzywdzonym. W imieniu klienta może sporządzać pisma procesowe, środki zaskarżenia w postaci zażalenia lub apelacji, składać wnioski dowodowe czy na bieżąco zapoznawać się aktami sprawy.

Warto zaznaczyć, że zarówno etyka zawodu, jak i przepisy prawne zabraniają adwokatom podejmowania działań na niekorzyść klienta, co stanowi gwarancję, że pomoc adwokata jest realnym wsparciem w procesie karnym, niezależnie od wagi czynu będącego przedmiotem sprawy. Dzięki adwokatowi oskarżony lub pokrzywdzony mają możliwość aktywnie uczestniczyć w sprawie sądowej, w tym także zadawać pytania świadkom. W przypadku zapadnięcia nieakceptowalnego przez stronę wyroku adwokat wnosi stosowną apelację i bierze udział w rozprawie odwoławczej. Doświadczenie zawodowe i wiedza adwokata pozwala na uniknięcie szeregu błędów, które mogą mieć w przyszłości poważne konsekwencje. Sprawy karne wywołują u stron bardzo silne emocje i są źródłem ogromnego stresu, dlatego do zadań adwokata należy również mentalne wsparcie klienta i przeprowadzenie go przez cały proces karny tak, aby przeżyła ten czas możliwie jak najmniej dotkliwie.