Olsztyn - atrakcje turystyczne

Pierwsza wzmianka o Olsztynie pochodzi z 1334 r. Prawa miejskie Olsztyn otrzymał najprawdopodobniej w 1353 r. Wówczas miasto znane było pod nazwą Allenstein, pochodzącą od pruskiego określenia rzeki Łyny. Obecną nazwę zaczęto stosować dopiero w XVI w.

XIV w. to okres dynamicznego rozwoju miasta, będącego zasługą położenia Olsztyna na szlaku handlowym i dużego obszaru komornictwa. Mieszkańcy korzystają z dwóch lasów miejskich, przywileju połowu ryb w jeziorach i młynów nad rzeką Łyną.

Wojna z zakonem krzyżackim w latach 1519-1521 spustoszyła Warmię. Ponowny rozkwit miasta nastąpił dopiero 100 lat później, jednak ponownie został on zatrzymany przez wojny północne i wielką zarazę, mającą miejsce na początku XVIII w. W okresie rozbiorów Olsztyn stał się częścią Królestwa Prus.

W drugiej połowie XIX w. pod rządami Burmistrza Roberta Zakrzewskiego miasto ponownie zaczęło się rozwijać. W tym okresie w Olsztynie powstał nowoczesny szpital i pierwsza świecka szkoła. Utworzono również połączenie kolejowe z Toruniem. Miasto stało się ośrodkiem polskiego ruchu narodowego na Warmii.

Ostatnie lata XIX i początek XX w. to okres dalszego rozwoju miasta. Wówczas w Olsztynie pojawiły się nowe dzielnice mieszkaniowe, położono instalację gazową, wodociągi, podłączono elektryczność. Pojawiły się tramwaje i lotnisko.

Po I wojnie światowej Olsztyn wraz z Warmią pozostał w rękach Niemiec. Pod rządami Hitlera powstały osiedla powiązane ze śródmieściem terenami zielonymi. II wojna światowa przyniosła miastu spore zniszczenia. Powolny rozwój gospodarczy rozpoczął się dopiero po otwarciu fabryki opon 1967 r. W okresie stanu wojennego czynnie działała tu opozycja. Po 1989 r. wybrano pierwszą demokratyczną rade i zarząd miasta.

Olsztyn jest głównym ośrodkiem kulturalnym regionu. Mieści się tutaj m.in. Muzeum Warmii i Mazur, w którego zbiorach znajdują się pamiątki, dokumenty, obrazy i rzeźby powstałe na tym terenie. W muzeum znajduje się również astronomiczna tablica doświadczalna wykonana w 1517 r. przez Mikołaja Kopernika. Inne muzea, które warto odwiedzić w Olsztynie, to m.in. Muzeum Przyrody i Dom "Gazety Olsztyńskiej".

W mieście znajdują się również liczne galerie sztuki, a także kina, m.in. kino Helios, Awangarda 2 i Multikino. Działa tutaj również Dyskusyjny Klub Filmowy "ZA" a także Biuro Wystaw Artystycznych. Największym teatrem jest teatr dramatyczny im. Stefana Jaracza, założony w 1925 r. W placówce odbywają się obecnie Olsztyńskie Spotkania Teatralne i Międzynarodowy Festiwal Teatralny "Demoludy". W Olsztynie mieści się również Warmińsko-Mazurska Filharmonia im. Feliksa Nowowiejskiego.

Olsztyn znany jest z licznych imprez i festiwali, które odbywają się na jego terenie. Najpopularniejsze z nich to: Kortowiada, Olsztyńskie Lato Artystyczne, Olsztyn Green Festival, Olsztyńskie Noce Bluesowe i Olsztyńskie Dni Nauki.

Na terenie miasta funkcjonuje 6 stacji radiowych (m.in. Radio Olsztyn, Radio Eska i Radio Plus). Wydawana jest również prasa (m.in. "Gazeta Olsztyńska", "Nowe Życie Olsztyna", "Posłaniec Warmiński"). Z Olsztyna nadają takie ośrodki telewizyjne, jak TVP3 Olsztyn, TV Olsztyn i TV Kortowo.

Olsztyn leży w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego przejściowego, który jest typowym klimatem pojeziernym. Jest on uwarunkowany głównie przez lokalne elementy środowiska, takie jak lasy, jeziora czy rzeźbę terenu. Olsztyn leży w paśmie moren czołowych ostatniego zlodowacenia. Przez miasto przepływają cztery rzeki: Łyna, Wadąg, Kortówka i Skanda. Jeziora zajmują 8,15% powierzchni miasta.

Klimat Olsztyna cechują średnie roczne opady wynoszące około 600 mm. Przeciętnie w ciągu roku występują one przez 160 dni. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi około + 7,2 stopnia Celsjusza. Najwyższe temperatury odnotowuje się w lipcu - około 17,3 stopnia Celsjusza, najniższe w styczniu - około -3 stopni Celsjusza. W Olsztynie dominują wiatry południowo-zachodnie i zachodnie. Jesienią i zimą pojawiają się również wiatry wiejące z południa, wiosną i latem zaś z północnego zachodu.

Do najsłynniejszych zabytków architektury w Olsztynie należy Zamek Kapituły Warmińskiej, wybudowany w poł. XIV w. w stylu gotyckim. Niegdyś budowla pełniła funkcje obronne, była również siedzibą administratora dóbr kapituły warmińskiej. Co ciekawe, przebywał w niej również Mikołaj Kopernik, który pełnił funkcje administratora w latach 1516-1521. Obecnie w zamku mieści się Muzeum Warmii i Mazur.

Na uwagę zasługują również fragmenty murów miejskich z Bramą Wysoką, pochodzące z XIV w. Brama ta jest jedyną pozostałą z trzech, które znajdowały się w murach obronnych niegdyś otaczających miasto. Warto zwiedzić je podczas wycieczki organizowanej przez miejscowe biuro podróży.

Zwiedzając Olsztyn, można natknąć się także na zabytkowe pałacyki - m.in. Pałac Archiprezbitera, pałacyk przy ul. Metalowej czy pałacyk fabrykancki z XIX w. oraz kościoły - m.in. kościół św. Wawrzyńca z końca XIV w. czy XIV-wieczna konkatedra p.w. św. Jakuba.

Ciekawym obiektem znajdującym się na terenie miasta jest zespół mostów kolejowych znajdujących się w pobliżu ul. Artyleryjskiej i Żarskiej. Pierwszy z nich powstał w latach 1872-1873, kiedy uruchomiono połączenie kolejowe z Olsztyna do Czerwonki i Ostródy.

Do XIX w. Olsztyn był miastem nie wyróżniającym się pod względem rozwoju gospodarczego. Zmieniło się to w drugiej połowie XIX w. kiedy w mieście zlokalizowano garnizon wojskowy, a Olsztyn stał się węzłem kolejowym i drogowym. W tym czasie miasto wyróżniało się dzięki dwóm fabrykom maszyn - Karla Roenscha i spółki Beyer i Thiel - oraz fabryce zapałek Juliusza Landedorfa. W 1914 r. w mieście funkcjonowało już około 60 zakładów przemysłowych.

Po II wojnie światowej nastąpił szybki wzrost gospodarczy Olsztyna. Zlokalizowano tutaj m.in. Olsztyńskie Zakłady Opon Samochodowych, rozbudowano zakłady oparte na przetwórstwie płodów rolnych i przemysł drzewny.

Obecnie Olsztyn jest głównym ośrodkiem przemysłu oponiarskiego (Michelin), drzewnego i meblarskiego (m.in. Mebelplast, Mazur Comfort). Funkcjonują tutaj również przedsiębiorstwa z branży spożywczej (Grupa Indykpol, Browar Kormoran, Chłodnia Olsztyn), odzieżowej, środków transportu, materiałów budowlanych i poligraficznej (Olsztyńskie Zakłady Graficzne, Olsztyńskie Kopanie Surowców Mineralnych).

W mieście działają również liczne centra handlowe - m.in. Galeria Warmińska, Aura Centrum Olsztyna, Centrum Handlowe Dukat czy Centrum Handlowe Manhattan.

Olsztyn podzielony jest na 23 osiedla - jednostki pomocnicze gminy: Gutkowo, Redykajny, Likusy, Nad Jeziorem Długim, Wojska Polskiego, Podleśna, Zatorze, Zielona Górka, Kętrzyńskiego, Pojezierze, Śródmieście, Kościuszki, Kormoran, Grunwaldzkie, Podgrodzie, Dajtki, Kortowo, Brzeziny, Nagórki, Mazurskie, Pieczewo, Jaroty i Generałów.

W mieście funkcjonuje również kilkanaście mniejszych osiedli, które nie stanowią oficjalnego podziału administracyjnego, ale ze względu na swoje położenie zostały wyodrębnione i posiadają nazwy powszechnie używane przez mieszkańców. Są to m.in. osiedla: Jakubowo, Karolin, Niedźwiedź, Piękna Góra, Słoneczny Stok czy Zacisze.