Zasady dziedziczenia ustawowego
W sytuacji, gdy zmarły nie pozostawił po sobie żadnego testamentu i nie sporządził umowy darowizny na wypadek śmierci lub osoby powołane do odziedziczenia spadku nie chcą lub nie mogą być spadkobiercami, zgodnie z przepisami polskiego prawa ma miejsce dziedziczenie ustawowe. Można je zastosować również w sytuacji, kiedy testament okaże się nieważny. Przyjrzyjmy się bliżej zasadom takiej praktyki i sprawdźmy, jakie są zasady dziedziczenia ustawowego.
Najpierw dzieci i małżonek
Kolejność powoływania spadkobierców do dziedziczenia określają przepisy ustawy z 23 kwietnia 1964 roku – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.). Ustalenie kręgu spadkobierców jest oparte na woli spadkodawcy co do dziedziczenia po nim – skoro nie pozostawił po sobie testamentu, nie chciał zmieniać zasad dziedziczenia ustawowego.
W pierwszej kolejności ustawowymi spadkobiercami powołanymi do dziedziczenia są dzieci zmarłego oraz jego małżonek. Dziedziczą oni w równych częściach, ale udział małżonka przy dziedziczeniu ustawowym nie może być mniejszy niż 1/4 całości spadku. W przypadku, gdy liczba dzieci jest większa od trzech, jego udział będzie wynosił 1/4 część, a dzieci odziedziczą w pozostałych 3/4 po równo. W sytuacji: małżonek + jedno dziecko – spadek dziedziczony byłby po połowie.
Pozostali zstępni, rodzice i dziadkowie
Jeżeli zdarzy się sytuacja, w której dziecko umrze przed spadkodawcą, udział spadkowy w równych częściach przypada jego dzieciom, czyli wnukom spadkodawcy. Spadek może również odziedziczyć dziecko jeszcze nienarodzone, ale poczęte w chwili śmierci spadkodawcy – może to być dziecko spadkodawcy lub jego wnuk. W przypadku braku testamentu oraz zstępnych, którymi są osoby spokrewnione w linii prostej (dzieci, wnuki, prawnuki), małżonek dzieli cały spadek razem z innymi krewnymi spadkodawcy.
A co w sytuacji, w której spadkodawca nie pozostawił po sobie dzieci? Wtedy do spadku upoważnieni są z ustawy jego małżonek oraz rodzice, gdzie udział każdego z rodziców wynosi 1/4. Zdarza się także, że spadkodawca nie miał również małżonka – cały spadek przypada jego rodzicom w równych częściach. Spadek dziedziczony z ustawy przez rodzeństwo (po równo) ma miejsce w przypadku, gdy jedno z rodziców spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku. Brak zstępnych, małżonka, rodziców, rodzeństwa oraz zstępnych rodzeństwa sprawia, że cały spadek przechodzi na dziadków spadkodawcy, także w równych częściach – wyjaśnia Marcin Walczyński, właściciel Kancelarii Prawnej Walczyński.
