Cyna – charakterystyka i jej rodzaje
Właściwości fizyczne i chemiczne cyny
Cyna występuje w dwóch odmianach alotropowych, które różnią się między sobą właściwościami fizycznymi i chemicznymi: szarej (α) występującej poniżej temperatury 13,2°C oraz białej (β), która jest trwała powyżej tej temperatury. Ta druga ma sieć krystaliczną w układzie tetragonalnym, a po odpowiednim ochłodzeniu zwiększa swoją objętość oraz naprężenia własne, co powoduje jej rozpad na szary proszek.
Temperatura topnienia cyny wynosi 232°C, a wrzenia – 2270°C. Wykazuje ona dużą odporność na korozję, szczególnie w środowisku kwasu octowego, tlenu, acetylenu, amoniaku, środków spożywczych oraz wody morskiej. Charakteryzuje się łatwością odlewania, dobrymi własnościami mechanicznymi, niską ceną i dostępnością, dlatego była niegdyś bardzo popularna i przydatna w wykonywaniu różnego rodzaju przedmiotów – talerzy, pucharów i kielichów.
Cyna wykorzystywana jest również do produkcji spoiw lutowniczych, które znajdują rozwiązanie w przemyśle elektronicznym – zauważa właścicielka sklepu internetowego El-Decor, który oferuje m.in. materiały z metali nieżelaznych, takich jak: aluminium, brąz, cynk, miedź i mosiądz. Oprócz tego znajduje szerokie zastosowanie w przemyśle hutniczym, metalurgicznym, samochodowym, lotniczym oraz do produkcji środków grzybobójczych i przeciwpróchniczych, głównie pasty do zębów.
W jakich minerałach występuje cyna?
80% cyny zawiera w sobie kasyteryt, który jest krystaliczną rudą nazywaną powszechnie kamieniem cynowym lub cyniakiem. Tworzy on zazwyczaj kształty o pokroju słupkowym, a na ścianach jego kryształów często występuje widoczne podłużne prążkowanie. Kasyteryt powstaje w skałach magmowych, wchodzi w skład wielu żył kwarcowych i bywa spotykany w piaskach nadmorskich.
Drugi minerał zawierający duży udział cyny (27%) to stannin. Powstaje w wyniku procesów hydrotermalnych, czyli takich, które związane są z ostatnim stadium krystalizacji magmy. Stannin występuje najczęściej w zbitych i drobnokrystalicznych agregatach. W Polsce wydobywa się go w Górach Kaczawskich i w złożu Stara Góra w województwie dolnośląskim.
