Pomniki, obiekty w Poznaniu

Biblioteka Raczyńskich powstała w 1829 roku z inicjatywy Edwarda Raczyńskiego, który przekazał jej swoje zbiory książek, starodruków i manuskryptów. Jest to najstarszy w Polsce gmach wybudowany specjalnie dla biblioteki publicznej, a także pierwsza tego typu instytucja. Prace konstrukcyjne trwały od 1822 do 1828 roku według projektów francuskich architektów - Charlesa Perciera i Pierre-François Fontaina. Późnoklasycystyczna fasada podzielona jest na dwie horyzontalne części: boniowany parter oraz kolumnadę z tympanonem zasłaniającą dwa górne piętra. Poziom parteru stanowi cokół dla korynckich kolumn, podobnie jak w przypadku paryskiego Luwru. Całość wieńczy tralkowa attyka i czterospadowy dach kryty miedzianą blachą. Niestety budynek Biblioteki bardzo ucierpiał w czasie wojny i tylko dzięki wywiezieniu najcenniejszych zbiorów do posiadłości Raczyńskich w Obrzycku udało się cokolwiek ocalić. W latach 40. i 50. instytucja mieściła się w dawnej szkole przy ul. Świętego Marcina. Dopiero w 1956 roku ukończono odbudowę gmachu przy pl. Wolności i przeniesiono tam wszystkie zbiory. Obecnie mieści się tutaj dział zbiorów specjalnych, odbywają się wystawy i konferencje.

Collegium Altum to jeden z najwyższych i najbardziej charakterystycznych budynków Poznania. Wybudowano go w latach 1976-1991 na zlecenie Uniwersytetu Ekonomicznego, który zorganizował tutaj bibliotekę, a także sale dydaktyczne i lokale usługowe. Projekt stworzyli Lech Sternal, Witold Milewski i Zygmunt Skupniewicz. Stalowa konstrukcja przykryta charakterystycznymi czerwonymi płytami z metalu ma ponad 70 metrów wysokości, a razem z masztem 103 metry. Dwadzieścia dwie kondygnacje podzielono na niemal 500 pomieszczeń. Ze względu na wysokość budynku funkcjonował tutaj przez pewien czas taras widokowy, obecnie nieczynny. Dzisiaj wieżowiec stanowi przede wszystkim ciekawostkę architektoniczną, a także doskonały punkt orientacyjny.

Budynek Collegium Maius został wybudowany w latach 1908-1910 na potrzeby pruskiej Komisji Kolonizacyjnej, która zajmowała się wykupywaniem ziemi z rąk Polaków i przekazywaniem jej niemieckim osadnikom. Po powstaniu wielkopolskim gmach zajęła Naczelna Rada Ludowa, a następnie Urząd Osadniczy likwidujący niemieckie kolonie. Obecną nazwę otrzymał w momencie przejęcia go przez Uniwersytet Poznański. Collegium Maius jest częścią tzw. Dzielnicy Cesarskiej. Jego fasady ozdobiono w stylu neobarokowym z elementami neoklasycystycznymi. Wzrok przykuwa zwłaszcza półokrągły ryzalit w fasadzie frontowej zwieńczony kopułą. Przed drugą wojną światową na elewacji znajdowały się propagandowe figury cystersa, Krzyżaka, mieszczan oraz chłopa, jako krzewicieli germańskiej kultury, które usunięto w 1945 roku. We wnętrzu dominuje centralnie położony hol z przeszklonym dachem i dookolną galerią. W trakcie hitlerowskiej okupacji znajdował się tutaj komisariat policji, na którym w brawurowej akcji harcerze umieścili polską flagę, co upamiętnia wmurowana w fasadę tablica. Już w latach 50. urządzono tutaj Uniwersytet im. Adama Mickiewicza i Akademię Medyczną. Od 2008 roku w murach Collegium Maius funkcjonuje biblioteka i sale wykładowe m.in. Wydziału Filologii Polskiej i Klasycznej.

Fontanna Lwów powstała wraz z Zamkiem Cesarskim w 1910 roku. Ustawiono ją na Dziedzińcu Różanym, który wzorowano, podobnie jak samą Fontannę, na Dziedzińcu Lwów z hiszpańskiej Alhambry. Autorem całego założenia był Franz Schwechten. Trzynastowieczny oryginał wsparty był na dwunastu figurach lwów, natomiast poznańska adaptacja ma ich tylko osiem. Fontanna składa się z dwóch czasz - woda spływa z górnej (mniejszej) do dolnej, wspartej na figurach lwów.

Fontanna Marsa została ustawiona w 2005 roku, w północno-zachodnim narożniku Starego Rynku, u wylotu ulic Zamkowej i Rynkowej. Zaprojektował ją Rafał Nowak. W tym miejscu od XVII do końca XIX w. znajdowała się studnia zaopatrująca mieszkańców miasta w wodę pitną. Wykonana z brązu postać rzymskiego boga wojny umieszczona została wewnątrz piaskowego basenu. Przyklękający na skale Mars trzyma w dłoni włócznię, a na głowie nosi hełm.

Fontanna na Jeziorze Maltańskim uruchomiona została w 2003 roku z okazji 750-lecia lokacji miasta. Wówczas był to pojedynczy słup wody, ale w 2010 roku firma Aquanet dokonała rozbudowy i obecnie składa się z trzynastu dysz wyrzucających wodę na różną wysokość. Co wieczór w sezonie letnim prezentowany jest spektakl wody i światła, gdyż całość podświetlają różnokolorowe lampy. Jest to największa pływająca fontanna w Polsce. Dzięki swojej formie, oprócz walorów estetycznych, spełnia również funkcję napowietrzania wody w jeziorze. Wokół samej fontanny utworzono dwudziestometrową strefę bezpieczeństwa, gdyż waga opadającej z niej wody wynosi ponad 250 kg. W związku z tym wyłączana jest również w czasie zawodów wioślarskich na jeziorze.

Fontanna Neptuna została ustawiona w południowo-zachodnim narożniku Starego Rynku, u wylotu ulic Paderewskiego i Szkolnej w 2004 roku. Zaprojektowali ją Marcin Sobczak i Adam Piasecki. W tym miejscu od XVII do końca XIX w. znajdowała się studnia zaopatrująca mieszkańców miasta w wodę pitną. Forma fontanny nawiązuje do jej poprzedniczki. Przedstawia wykonaną z brązu postać boga mórz z trójzębem w ręku. Poniżej znajduje się jego małżonka, Amfitryta oraz syn, Tryton. Woda z podstawy rzeźby spływa do kamiennego basenu.

Fontanna Prozerpiny to jedyna z czterech instalacji na Starym Rynku, która przetrwała działania wojenne. Powstała ona w 1766 roku na zlecenie władz miasta. Wcześniej znajdowała się w tym miejscu studnia z wodą pitną, najprawdopodobniej działająca już od średniowiecza. Autorem wykonanej z piaskowca rokokowej rzeźby był Augustyn Schöps. Grupa rzeźbiarska przedstawia znaną z mitologii scenę porwania Prozerpiny przez Plutona, boga podziemi. Woda spływa z misy do dużego basenu, na którego brzegach spoczywają cztery putta symbolizujące żywioły: ogień, ziemię, powietrze i ogień. Ponieważ jest to jedyna zabytkowa fontanna, otoczoną ją ozdobnym, żeliwnym ogrodzeniem.

Już w 1911 roku odbyła się w Poznaniu Wystawa Wschodnioniemiecka. Na tę okazję wybudowano według projektu Hansa Poelziga w stylu art deco Wieżę Górnośląską, stanowiącą niegdyś symbol Targów Poznańskich. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Związek Towarzystw Kupieckich w Poznaniu wysunął pomysł wznowienia tradycji targowej i już w 1921 roku odbył się I Targ Poznański. Międzynarodowego charakteru nabrał jednak dopiero cztery lata później. Zwieńczeniem jego działalności była Powszechna Wystawa Krajowa z 1929 roku. Mimo powszechnego kryzysu w latach 30., to dopiero II Wojna Światowa przerwała działalność Targów w Poznaniu, a firma przez cały ten czas zaliczana była do europejskiej czołówki. Na cały zespół Międzynarodowych Targów Poznańskich składają się liczne pawilony wystawiennicze oraz gmachy stanowiące ich zaplecze. Pierwszym budynkiem była wspomniana już Wieża Górnośląska, która uległa zniszczeniom w czasie drugiej wojny światowej i w 1955 roku na jej postumencie nadbudowano ażurową Iglicę. Kolejna rozbudowa miała miejsce w 1924 roku, kiedy powstał Pałac Targowy i budynek administracji zaprojektowane przez Stanisława Cybichowskiego. Koleje pawilony powstawały głównie w związku z Powszechną Wystawą Krajową. Były to neoklasycystyczne, modernistyczne oraz awangardowe gmachy autorstwa m.in. Rogera Sławskiego. Sama struktura przestrzenna Targów, podobnie jak ich stylistyka, nigdy nie została uporządkowana. Do dziś zachowały się takie ikony jak Pałac Rządowy, Pałac Sztuki, Hala Reprezentacyjna czy Hotel Polonia. Ponad 80% zabudowań Targów Poznańskich uległo zniszczeniom w trakcie alianckich nalotów w 1945 roku. Już w latach 1946-1947 przystąpiono do odbudowy, jednak dopiero projekty i inicjatywy Bolesława Szmidta nadały rozmach tym pracom i do dziś firma się do nich odnosi. Po kilkuletniej przerwie spowodowanej stanowiskiem KC PZPR od końca lat 50. wybudowano kilkanaście kolejnych obiektów, a pozostałe odrestaurowano. Do symboli tamtego okresu zaliczyć należy przede wszystkim Pawilon USA, który zdobył liczne nagrody. Z pierwszej połowy lat 70. pochodzi jeden z najbardziej rozpoznawalnych budynków Targów - Centrum Handlowe Henryka Jarosza z aluminiową ścianą kurtynową. Dziś spółka Międzynarodowe Targi Poznańskie jest liderem polskiego przemysłu targowego, drugim co do wielkości w Europie Środkowo-Wschodniej i jednym z najdłużej działających organizatorów.