Transplantacja komórek krwiotwórczych (HSCT) – najważniejsze informacje
Transplantacja komórek krwiotwórczych jest zabiegiem medycznym polegającym na przeszczepieniu pacjentowi nowych komórek krwiotwórczych. Celem tego zabiegu jest przywrócenie funkcji krwiotwórczej u pacjentów cierpiących na różnego rodzaju choroby. W artykule przedstawiamy najważniejsze informacje na temat transplantacji komórek krwiotwórczych, takie jak cel zabiegu, źródła komórek, przebieg procesu i rola specjalisty hematologa.
Czym jest transplantacja komórek krwiotwórczych?
Transplantacja komórek krwiotwórczych, inaczej hematopoetycznych (HSCT), jest procesem medycznym, w którym pacjentowi wstrzykuje się własne lub dawcy komórki macierzyste do organizmu. Celem transplantacji jest zastąpienie zniszczonych bądź uszkodzonych komórek krwiotwórczych (czyli komórek produkujących krew) nowymi, zdrowymi komórkami, a tym samym przywrócenie funkcji krwiotwórczej w organizmie pacjenta. Komórki mogą pochodzić z 3 źródeł: szpiku kostnego, krwi obwodowej i krwi pępowinowej. Dlatego, chociaż często można spotkać się z potocznym określeniem zabiegu jako „przeszczep szpiku”, poprawnym jest „przeszczepienie komórek krwiotwórczych”.
Kiedy transplantacja komórek krwiotwórczych jest konieczna?
Mówiąc najogólniej, transplantacja komórek krwiotwórczych (HSCT) jest wskazana w przypadku chorób, w których dochodzi do uszkodzenia szpiku kostnego i nieprawidłowej produkcji komórek krwiotwórczych. Są to między innymi: choroby hematologiczne (takie jak białaczka, mielodysplazja, szpiczak), choroby autoimmunologiczne (takie jak choroba ziarniniakowa, skłonność do zakrzepów), choroby genetyczne (takie jak anemia sierpowata), a także niektóre przypadki chorób nowotworowych. Bardzo często przeszczepienie szpiku kostnego stanowi jedyną szansę na wyleczenie, ponieważ bez prawidłowego szpiku kostnego życie jest niemożliwe. Konieczność transplantacji jest ustalana przez specjalistę hematologa, takiego jak prof. dr hab. n. med. Mieczysław Komarnicki przyjmujący w Poznaniu, na podstawie oceny stanu zdrowia pacjenta i jego potrzeb.
Procedura transplantacji komórek krwiotwórczych
Procedura przeszczepienia jest procesem skomplikowanym i wymagającym szeregu badań oraz odpowiednich przygotowań, dlatego czasami trwa przez kilka tygodni, a nawet miesięcy. Pierwszym kluczowym etapem jest znalezienie dawcy komórek krwiotwórczych, a następnie pobranie komórek krwiotwórczych do przeszczepienia. W zależności od tego, kto jest dawcą, można wyróżnić 3 podstawowe rodzaje transplantacji komórek krwiotwórczych:
autologiczna – komórki są pobierane od pacjenta i później przeszczepiane z powrotem,
alogeniczna – komórki są pobierane od „bliźniaka genetycznego” pacjenta lub od innego dawcy częściowo zgodnego,
syngeneiczna – komórki są pobierane od brata lub siostry, którzy są bliźniakiem jednojajowym pacjenta.
Równie ważnym etapem jest właściwe przygotowanie pobranego materiału oraz pacjenta, który musi zostać poddany badaniom, a często także leczeniu. Gdy wszystko jest gotowe, hematolog przeprowadza przeszczepienie komórek krwiotwórczych.
