Symbolika ornatu w liturgii rzymskokatolickiej

Rzymskokatolicki kapłan, podczas pełnienia swoich funkcji w kościele, zazwyczaj ubrany jest w ornat. Jego nazwa wywodzi się od łacińskiego słowa „ornatus” i oznacza ubranie. Już od czasu wczesnego chrześcijaństwa ornat był strojem, w którym kapłan pełnił swoją posługę. Forma tego ubioru przypomina kształt starożytnego, rzymskiego płaszcza. Jego kolor i symbolika nawiązują do wartości związanych z wiarą, jednak nigdy nie są przypadkowe.

Forma i wygląd ornatów

Znane są trzy formy stroju, jakim jest ornat. Są to kształty: gotyckie, skrzypcowe oraz stożkowe. Ostania forma stosowana była we wczesnym średniowieczu i dzisiaj już się jej nie spotyka. Ornat szyty był z półkola i miał formę stożka.

Ornat gotycki, zwany też antycznym, ma formę luźnej szaty, swobodnie zwisającej ze wszystkich stron. Najczęściej jest to eliptyczny kawałek materiału z otworem na głowę. Tej odmiany obecnie najczęściej używa się w kościołach. W swoim obrębie takie stroje dzielą się na trzy podgrupy:

• odmiana Świętego Andrzeja, gdzie preteksta, czyli część ozdobna, jest w kształcie krzyża, którego ramiona się wznoszą,
• odmiana zwykła, z pretekstą w kształcie pionowego pasa lub krzyża,
• odmiana posoborowa. Odznacza się prostotą formy, jednak ma więcej zdobień.

Inną, ciągle jeszcze stosowaną formą szaty liturgicznej, jest ornat skrzypcowy. Tak o nim mówi przedstawiciel firmy MB Szaty, która zajmuje się szyciem szat liturgicznych: - Ornat skrzypcowy jest formą szaty w kształcie pasa z otworem na głowę. Po rozłożeniu przypomina skrzypce, bo wszystkie krańce są wykończone owalnie, tylna część jest większa, natomiast z przodu tkaniny jest mniej. W przeważającej liczbie przypadków na tym, jak też na innych typach ornatów preteksta przybiera formę krzyża, którego centralna część może być ozdobiona haftem przedstawiającym wizerunek świętego.

Kolory ornatów

Kolor ornatu zależy od okresu liturgicznego. Może też mówić o intencji, za którą msza jest odprawiana. Symbolika ornatu to również jego konkretna barwa. Ornat biały jest używany przez kapłana w okresie wielkich świąt oraz przy okazji pogrzebów dzieci. W trakcie pochówków dorosłych celebrujący mszę wkłada fioletową szatę. Ornat w tym kolorze można zobaczyć również na mszy podczas Wielkiego Postu, albowiem barwa ta symbolizuje pokutę i oczekiwanie. Koloru czerwonego używa się z okazji świąt związanych z kultem Ducha Świętego, a także w Niedzielę Palmową.

 Zielony kolor ornatu zarezerwowany jest dla czasu zwykłego. Koloru czarnego używa się niezmiernie rzadko, dawniej ubierany był przez kapłana w czasie pogrzebów. Jest jeszcze dopuszczalna barwa złota lub srebrna, która może zastąpić każdą inną, oprócz czarnego.