Rodzina na zakręcie, czyli z czym wiąże się ograniczenie lub pozbawienie władzy rodzicielskiej

Posiadanie dziecka i opieka nad nim to z jednej strony radość i przywilej, a z drugiej strony szereg praw oraz obowiązków, określanych mianem władzy rodzicielskiej, którą w skrócie można określić sprawowaniem pieczy nad nieletnim oraz jego majątkiem, a także wychowywaniem go oraz ochranianiem. I choć co do zasady władza rodzicielska przysługuje w pełni obojgu rodzicom, to w pewnych przypadkach może zostać ona jednak ograniczona.

Zakres władzy rodzicielskiej

Zakres władzy rodzicielskiej doprecyzowany jest w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. Zgodnie z zapisami tam zawartymi władza rodzicielska obejmuje jednocześnie prawo
i obowiązek rodziców do sprawowania opieki nad dzieckiem oraz jego majątkiem, a także do wychowania dziecka z poszanowaniem jego godności i praw. Ponadto małoletnie dziecko będące pod opieką rodziców winne jest im posłuszeństwo, przy czym w sprawach, w których może samodzielnie podejmować decyzje i składać oświadczenia woli, powinno wysłuchać opinii i zaleceń rodziców, które są formułowane dla jego dobra. Podobnie rodzice, przed podjęciem decyzji w ważnych kwestiach dotyczących dziecka lub jego majątku, są zobowiązani do wysłuchania oraz, w miarę możliwości, uwzględnienia jego zdania (pod warunkiem, że rozwój umysłowy, stan zdrowia i stopień dojrzałości dziecka na to pozwala). Wynika to z faktu, że podstawą władzy rodzicielskiej jest to, że powinna być ona przede wszystkim sprawowana z uwzględnieniem dobra dziecka i jego interesu społecznego. Warto także pamiętać, że dziecko pozostaje pod opieką rodziców do osiągnięcia pełnoletności.

Kiedy ograniczenie władzy rodzicielskiej

Władza rodzicielska z założenia sprawowana jest przez oboje rodziców, przy czym określonych sytuacjach może dojść do jej ograniczenia. Najczęściej sprawy związane
z ograniczeniem praw rodzicielskich rozpatrywane są przez sądy w dwóch przypadkach:

• kiedy dochodzi do rozłączenia rodziców – np. w wyniku rozwodu, kiedy to na podstawie orzeczenia sądu następuje powierzenie władzy rodzicielskiej jednemu z rodziców, a co za tym idzie okrojone zostają, ściśle określone przez sąd, prawa i obowiązki drugiego rodzica. Jest to tak zwane niezawinione ograniczenie władzy rodzicielskiej, a co za tym idzie dobro dziecka nie jest zagrożone,

• ·gdy zagrożone jest bezpieczeństwo i dobro dziecka – kiedy to pojawią się przesłanki zagrożenia interesów osobistych bądź majątkowych małoletniego dziecka. Taka sytuacja może mieć miejsce gdy rodzice np. nadużywają alkoholu, nie interesują się losem dziecka lub zostali skazani na karę pozbawienia wolności. Może to także dotyczyć zaniedbywania rozwoju dziecka (zaniedbanie obowiązku szkolnego lub brak zainteresowania jego losem). W takim przypadku mamy do czynienia z zawinionym ograniczeniem władzy rodzicielskiej. Dodatkowo w takiej sytuacji sąd może zobowiązać rodziców do określnego postępowania, zasądzić nadzór kuratorski nad całą rodziną lub małoletnim, a w skrajnych przypadkach zarządzić umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej albo w placówce opiekuńczo-wychowawczej.

Ograniczenie a pozbawienie władzy rodzicielskiej

Ograniczenie i pozbawienie władzy rodzicielskiej to instytucje, których skutki różnią się od siebie znacząco, a co za tym idzie pozbawienie władzy rodzicielskiej rodzi dalej idące konsekwencje. Przyjmuje się, że pozbawienie władzy rodzicielskiej stosowane jest zazwyczaj wtedy gdy wcześniej zasądzone środki są nieefektywne lub gdy ich zastosowanie uważane jest w danej sytuacji za bezcelowe. Na skutek ustanowienia tej instytucji rodzice tracą wszelkie atrybuty jakie wchodzą w zakres władzy rodzicielskiej. Obowiązujące przepisy przewidują trzy rodzaje przyczyn pozbawienia władzy rodzicielskiej:

• trwała przeszkodę w jej wykonywaniu - może to dotyczyć sytuacji gdy np. w rodzinie pojawia się choroba alkoholowa,

• przemoc domowa i nadużywanie władzy rodzicielskiej,

• rażące zaniedbywanie obowiązków względem dziecka - np. gdy rodzice głodzą dziecko, bądź też tolerują jego uzależnienie od alkoholu lub narkotyków.

Nie da się ukryć, że bardzo często stopień skomplikowania spraw rodzinnych, związanych
z ograniczeniem lub pozbawieniem praw rodzicielskich, sprawia, że niezbędna jest pomoc dobrego adwokata, takiego jak Jolanta Gajownik Kancelaria adwokacka. Wynika to z faktu, że pomoc specjalisty do spraw rodzinnych to gwarancja, że dobro dziecka będzie na pierwszym miejscu.