Polskie problemy współczesnej architektury sakralnej – czyli jak projektować kościół, aby był kościołem
Kościoły i inne obiekty sakralne od wieków były wyzwaniem projektowym i wykonawczym dla budowniczych i architektów. Często były i są ilustracją dobrej architektury minionych czasów. Były wielkim wyzwaniem dla ówczesnych fundatorów i inwestorów. Do dziś większość tych starych i często zabytkowych budynków, będących czy to katedrami, czy też małymi wiejskimi kościółkami, przyciągają nasz wzrok i wzbudzają w nas podziw i zachwyt, sprawiają, że na ich tle często się fotografujemy, że to tutaj chcemy mieć chrzciny lub ślub… bo jest tak pięknie, bo jest tak romantycznie i klimatycznie… bo jest tak duchowo.
Dlaczego współcześnie budowane i projektowane kościoły zatraciły swój charakter? Czym są obecnie i dlaczego?
Przyczyn jest zapewne wiele. Wskażmy jednak te, które sprawiają, że współczesna architektura sakralna przestała uwodzić nas swoją architekturą, duchowością, symboliką, romantyzmem i pięknem. Współczesne kościoły jako budynki często nie przypominają już kościołów. Ich forma bardziej kojarzy się np. z obiektem przemysłowym, magazynem, biurowcem, muzeum czy też wielkim bunkrem. Choć ich architektura bywa niekiedy niebanalna, nowoczesna i intrygująca, to gdyby nie znak krzyża umieszczony gdzieś na budynku, wielu widzów mogłoby pomylić się co do oceny jego funkcji.
Z drugiej strony mamy do czynienia z formami pozbawionymi wszelkich proporcji, przyozdobionymi często kiczowatymi upiększeniami mającymi podkreślać ważność budynku. Poza tym wydaje się, że brakuje przygotowanych merytorycznie kapłanów reprezentujących inwestora, którzy zasiadając w komisjach archidiecezjalnych nie są w stanie ocenić jakości proponowanych przez projektantów rozwiązań architektonicznych dla nowych obiektów sakralnych.
Kościół powinien być kościołem
Obecnie w środowisku architektów w Polsce toczy się dyskusja na temat formuły współczesnej architektury sakralnej (konkursy, sympozja, wystawy). Trwa poszukiwanie nowego jej wzorca. Zatem jak należy projektować i realizować współczesne kościoły, aby chciano się fotografować na ich tle, aby chciano je oglądać, aby chciano w nich się modlić, aby były (tak jak kiedyś) reprezentantami tzw. dobrej architektury? Wydaje się, że kościoły powinny na powrót stać się kościołami, tj. budynkami, które nawet pozbawione krzyża na wieży będą jasno mówiły przechodniowi czym są.
Jako budynki o szczególnej funkcji powinny być projektowane przez osoby nie tylko przygotowane do tego zawodowo, ale także i duchowo. Jedynie architekt i twórca będący blisko Boga ma szansę stworzyć budynek - Dom Boży – spełniający zarówno wymagania funkcjonalne, jak i architektoniczne, co przy współpracy z przygotowanym merytorycznie w tym zakresie kapłanem-inwestorem może dać efekt dobrej, pięknej i duchowej architektury – tak jak przed wiekami.
Jednym z biur architektonicznych profesjonalnie zajmujących się opracowywaniem projektów kościołów i innych obiektów sakralnych jest pracownia Maciej Organista Architekt z Poznania. Biuro ma na swoim koncie m.in. projekt i realizację nowego kościoła pw. św. Jana Pawła II zlokalizowanego w Poznaniu przy ul. Mołdawskiej.
