Oświetlenie ledowe czy halogenowe? Jakie wybrać?
Technologia oświetleniowa wdraża coraz to nowsze i bardziej efektywne źródła energii świetlnej. Jeszcze niedawno przy oświetleniu pomieszczeń mieliśmy do wyboru tradycyjne, tzw. edisonowskie żarówki oraz lampy fluorescencyjne, czyli popularne świetlówki. Dziś swoje miejsce na rynku wywalczyły także diody LED i lampy halogenowe. Oba rozwiązania mają swoich zwolenników, oba też oferują unikalne korzyści użytkownikowi. Które z nich wybrać?
Zalety oświetlenia LED
Oświetlenie LED do emisji światła wykorzystuje diody elektroluminescencyjne (light-emitting-diode – stąd nazwa), czyli rozżarzające się pod wpływem napięcia elektrycznego półprzewodniki. Skonstruowane na takiej bazie źródło światła jest wyjątkowo skuteczne – ma dużą wydajność lumenów z 1W dostarczonej mocy, co skutkuje niską emisją energii cieplnej i niewielkim poborem prądu (zużywa niemal 80% mniej energii od żarówki). Dioda LED jest energooszczędna jeszcze z innego powodu: po włączeniu prądu rozżarza się od razu całą mocą, daje się ponadto płynne regulować (przygaszać i rozjaśniać), często włączać/wyłączać, a niektóre modele nawet zmieniać barwę emitowanego światła (zakres temperatur białego plus czerwony, zielony i niebieski i możliwość dowolnego mieszania ich – RGBW LED) bez zbędnego wpływu na jej trwałość czy wydajność.
Cechy te istotnie wydłużają zdolność użytkowania opartej na diodach lampy LED w stosunku do tradycyjnych żarówek: lampy wymienimy dopiero po kilku latach/30 tys. roboczogodzin użytkowania i to właśnie czyni z nich tak popularny wybór wśród kupujących żarówki. Sama dioda jest również niewielka wymiarami i trudna do uszkodzenia, co daje jej bardzo szerokie spektrum zastosowań, w tym jako oświetlenie główne, ścienne, punktowe, podłogowe, dekoracyjne, akwarystyczne, samochodowe i inne. Oświetlenie LED nie emituje szkodliwego dla wzroku promieniowania UV, gwarantując jednocześnie wysoki współczynnik oddawania barw (widzimy kolory jak w świetle dziennym). Różni się jednakowoż temperaturą barwową światła – postrzegamy je jako zimne, wchodzące w spektrum niebieskiego. Dlatego niektórzy producenci oświetlenia uzupełniają swe lampy LED o dodatkowe diody zapewniające kupującemu pożądaną specyfikację. Dostępne w sprzedaży żarówki LED mają praktycznie każdy powszechny dziś system mocowania/gwint, w tym E14, E27, G4, G9, GU10, GX53, MR16 oraz dają możliwość instalacji paska LED w profilu lub zabudowania w meblach/schodach itp. Taka uniwersalność sprawia, że LED to idealny niemal zamiennik stosowanych w wielu miejscach źródeł światła, stopniowo wypiera więc starsze technologie. Jest to źródło światła stosunkowo drogie w zakupie, jednak już po roku użytkowania wydatek ten zaczyna się zwracać.
Zalety oświetlenia halogenowego
Innym typem oświetlenia jest oświetlenie halogenowe. W sposobie działania przypomina ono bowiem bardziej klasyczne żarówki: do emisji światła wykorzystywany jest wykonany z wolframu żarnik, który umieszczony jest w mieszaninie gazów szlachetnych i mających właściwości halogenowe fluorowców (fluor, brom, jod). Po podłączeniu energii elektrycznej żarnik rozświetla się, emitując jony wolframu do wnętrza bańki. W tradycyjnej żarówce podobny proces prowadzi w końcu do przepalenia żarnika, ale w halogenie jony te reagują z fluorowcami i niejako wracają na żarnik, regenerując go. W ten sposób wydłuża się jego cykl życiowy, rośnie również zdolność halogenu do emisji świetlnej, bo wzrasta temperatura samego żarnika.
Do zalet halogenów należy zaliczyć możliwość zasilania napięciem 230V (nie potrzebują transformatora, w przeciwieństwie do lamp LED) lub 12V oraz sprawną współpracę z systemami ściemniającymi, co zapewnia oświetleniu halogenowemu i lepszą od zwykłych żarówek wydajność, i większą też elastyczność użycia. Żarówki halogenowe mają też mniejsze rozmiary, co poszerza zakres ich zastosowania. A jeśli dodać do tego szeroką paletę mocowań i gwintów, to użytkownik otrzymuje zamiennik do większości urządzeń i punktów świetlnych w danym pomieszczeniu lub na zewnątrz. Szczególną cechą, podkreślaną często przez zwolenników lamp halogenowych jest temperatura barwowa emitowanego przez nie strumienia. Jest ona najbardziej chyba zbliżona do temperatury światła dziennego, jest też stała przez cały okres pracy lampy, najlepiej oddaje też wybarwienie przedmiotów, roślin i zwierząt (stąd popularność w akwarystyce). Niestety – do wad halogenów należy zaliczyć dużą emisję promieniowania cieplnego, co ogranicza możliwość ich zastosowania. Jest to typ oświetlenia wycofywany obecnie z rynku UE.
