Ornat i jego znaczenie w posłudze kapłańskiej

Większość osób wie, że kapłan podczas mszy ubrany jest w ornat. Jednak nie każdy potrafi wskazać, który konkretnie jest to element stroju liturgicznego, a już na pewno nieliczny mają dokładną wiedzę na temat jego znaczenia oraz pochodzenia. W artykule przedstawiamy, czym tak w ogóle jest ornat, skąd się wziął, co symbolizuje, a także jakie wyróżniamy rodzaje szaty i co znaczą jej kolory.

Ornat – co to i jaka jest jego historia?

Współczesny wyraz ornat wywodzi się od łacińskiego słowa “ornatus” oznaczającego ubiór. Jest to element wierzchni szaty liturgicznej zakładany zazwyczaj na albę i stułę przez kapłana na czas odprawiania mszy świętej oraz innych czynności z nią związanych. Ornat stanowi symbol obowiązków oraz godności kapłańskich. Wywodzi się on ze starożytnego Rzymu, gdzie początkowo wykorzystywany był jako uniwersalny płaszcz używany na co dzień. Jednak z czasem przeszedł ewolucję i uzyskał formę oraz symbolikę, jaką znamy dzisiaj. Obecnie ornat jest zakładaną przez głowę długą szatą, która luźno zwisa zarówno z tyłu i przodu, a często także po bokach.

Rodzaje ornatów

W sklepie Ars Sacra Rafała Łopusińskiego znajdziemy podstawowe kroje ornatów, czyli gotyckie oraz skrzypcowe na każdą okazję. Te pierwsze były najpopularniejszymi, aż do reformy liturgicznej w 1968 roku. Składają się z dwóch części materiału połączonych na ramionach, a ich charakterystyczną cechą są boki całkowicie wycięte w esowaty kształt, co zapewnia dużą swobodę ruchu rąk. Współcześnie najczęściej stosowane są szaty o stylu gotyckim, a więc wykonane z jednego kawałka tkaniny na planie elipsy i luźno opadające z każdej strony. Dodatkowo kroje posiadają różne odmiany, dodatkowe elementy w postaci kaptura lub kołnierza, jak również charakterystyczne zdobienia dedykowane na konkretne uroczystości.

Co oznaczają kolory szaty?

Można powiedzieć, że kolor to najważniejsza cecha ornatu kapłańskiego, ponieważ każda z barw przypisana jest do konkretnego okresu lub dnia roku liturgicznego. Wyróżnia się 6 kolorów ornatu:

• biały – stosowany w okresie świąt wielkanocnych i bożonarodzeniowych, podczas uroczystości Pańskich, a także w dzień Wszystkich Świętych oraz święta i wspomnienia Maryji i innych świętych,
• czerwony – używany podczas Niedzieli Palmowej, Wielkiego Piątku, uroczystości związanych z Duchem Świętym, a także w święta Apostołów i Ewangelistów oraz wspomnienia męczenników,
  
• zielony – jest kolorem wykorzystywanym najczęściej w tzw. okresie zwykłym roku,
  
• czarny – to z kolei barwa używana bardzo rzadko, głównie podczas uroczystości pogrzebowych,
  
• fioletowy – symbolizuje żałobę i pokutę, dlatego zakładany jest w okresie Adwentu, Wielkiego Postu oraz podczas mszy żałobnych,
  
• różowy – oznacza radość, a używany jest w 3. niedzielę Adwentu oraz 4. Wielkiego Postu.