Jakie formy księgowości dostępne są polskim przedsiębiorcom?
Rzetelne prowadzenie księgowości to nieodłączny element każdego rodzaju działalności gospodarczej. Polskie prawo przewiduje w tym zakresie kilka form ewidencji, które ogólnie można ująć jako księgowość uproszczoną obejmującą kartę podatkową, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych i podatkową księgę przychodów i rozchodów oraz księgowość pełną, czyli tak zwane księgi rachunkowe.
Czym jest uproszczona księgowość?
Polskie prawo przewiduje dla przedsiębiorcy możliwość wyboru rodzaje prowadzonej księgowości. Wybór ten jest jednak ograniczony, określone formy rozliczeń zastrzeżone są bowiem dla konkretnych form prawnych przedsiębiorstw. I tak księgowość uproszczoną stosować mogą osoby fizyczne, spółki cywilne oraz jawne osób fizycznych, spółki partnerskie, a także spółdzielnie socjalne, jeśli ich przychody za poprzedni rok obrotowy nie przekroczyły równowartości 2 milionów euro. W ramach uproszczonej księgowości funkcjonują trzy formy ewidencji gospodarczej:
- karta podatkowa,
- ryczałt od przychodów ewidencjonowanych,
- podatkowa księga przychodów i rozchodów (KPiR).
Biura rachunkowe, wśród nich biuro mgr inż. Jolanty Krzyształowskiej w Krakowie, oferują nie tylko obsługę księgową, ale też doradztwo w zakresie rachunkowości i podatków. Warto zatem skonsultować te kwestie, by zoptymalizować obciążenia podatkowe i wybrać formę najkorzystniejszą dla danej firmy.
Niewątpliwą zaletą uproszczonej księgowości są małe koszty oraz stosunkowa łatwość prowadzenia ewidencji finansowej. Pozwala ona monitorować zdarzenia gospodarcze, jakie miały miejsce w firmie, ale nie daje już możliwości przeprowadzenia szerszych analiz ekonomicznych. Ponadto dostępna jest wybranym podmiotom gospodarczym, a jednocześnie prowadzenie małej księgowości wymaga znajomości aktualnie obowiązujących przepisów. Dlatego tak ważne jest zaangażowanie wykwalifikowanych księgowych czy biura rachunkowego do tego zadania.
Jakie są formy uproszczonej księgowości?
Jak już wspomnieliśmy wyżej, wyróżniamy trzy formy opodatkowania w ramach uproszczonej księgowości. Jedną z nich jest karta podatkowa, która nie zobowiązuje do prowadzenia księgowości. Podatek płacony przez przedsiębiorcę nie zależy w tym przypadku od wysokości dochodów, a często nie jest też wysoki. Ustalany jest on przez naczelnika urzędu skarbowego na podstawie:
- rodzaju i zakresu działalności gospodarczej podatnika,
- liczby zatrudnionych pracowników,
- liczby mieszkańców w miejscowości, gdzie działa przedsiębiorstwo.
Kwota podatku nie jest w przypadku karty podatkowej zależna od dochodu, co może być korzystne, jeśli osiągamy wysokie zarobki, ale oznacza to również, że podatek musi być zapłacony w ustalonej wysokości, nawet jeżeli firma zamiast zysków ponosić będzie straty. Zwolnienie z obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych oraz wpłacania zaliczek na podatek dochodowych nie zwalnia przedsiębiorcy z wydawania na żądanie klientów rachunków czy faktur potwierdzających sprzedaż towarów lub wykonanie usług.
Inną formą opodatkowania jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Tu kwota podatku określona jest dla danego rodzaju działalności i może stanowić jedną z sześciu podstawowych stawek (20%, 17%, 8,5%, 5,5%, 3% i 2%). Wysokość podatku ustalana jest przy tym na podstawie osiągniętych przez firmę przychodów. Pamiętać przy tym należy, podobnie jak w przypadku innych form uproszczonej księgowości, że ryczałt od przychodów ewidencjonowanych dostępny jest jedynie określonym podmiotom. Nie mogą z niego korzystać na przykład apteki, lombardy, kantory czy też osoby wykonujące wolne zawody (z kilkoma wyjątkami).
Ostatnią formą ewidencji finansowej na gruncie księgowości uproszczonej jest księga przychodów i rozchodów, w skrócie KPiR. Korzystający z niej przedsiębiorcy płacą podatek na podstawie dochodów (przychód pomniejszony o koszty). Istnieją przy tym dwa sposoby naliczania podatku:
- podatek liniowy o stałej stawce 19%,
- opodatkowanie na zasadach ogólnych (18% lub 32%).
KPiR ma określoną strukturę, która obejmuje siedemnaście kolumn, których wartości na koniec każdego miesiąca należy zsumować. Ponadto prowadzenie KPiR wiąże się z prowadzeniem ewidencji środków trwałych oraz ewidencji wyposażenia.
Kiedy należy stosować pełną księgowość?
Granicą, która określa konieczność prowadzenia pełnej lub uproszczonej księgowości jest wysokość osiągniętych w poprzednim roku przychodów. Jeśli przekroczy ona równowartość 2 milionów euro, przedsiębiorstwo zobowiązane jest do prowadzenia ksiąg rachunkowych. Ponadto niezależnie od uzyskanych przychodów obowiązek ten dotyczy:
- spółek akcyjnych,
- spółek z ograniczoną odpowiedzialnością,
- spółek komandytowych,
- spółek komandytowo-akcyjnych.
Księgi rachunkowe pozwalają szczegółowo dokumentować wszystkie operacje gospodarcze wykonywane w firmie, co jednak wiąże się z wysokim stopniem skomplikowania ewidencji. Obejmować ona powinna bowiem między innymi dziennik do zapisywania operacji gospodarczych w porządku chronologicznym, konta księgi głównej oraz konta ksiąg pomocniczych. Do tych ostatnich zaliczymy:
- ewidencję środków trwałych, wartości niematerialnych i prawnych oraz odpisy amortyzacyjne,
- rozrachunki z kontrahentami,
- rozrachunki z pracownikami,
- operacje sprzedaży,
- operacje zakupu,
- koszty.
