Jak sprawdzić, czy układ hydrauliczny wózka widłowego jest szczelny?

Sprawdzanie szczelności układu hydraulicznego, to jedno z kluczowych zagadnień w czasie egzaminu UDT na wózki widłowe. Choć procedura nie jest skomplikowana, to zrozumienie i wyjaśnienie jej sensu sprawia sporą trudność wielu zdającym. Kandydaci na operatorów nie zawsze potrafią wytłumaczyć ogólne zasady działania układu hydraulicznego. W artykule prezentujemy najważniejsze informacje na temat działania układu hydraulicznego wózka widłowego i sposobu przeprowadzenia testu szczelności.  

Aby zrozumieć, czemu służy test szczelności, warto posiadać elementarną wiedzę na temat budowy i działania układu hydraulicznego w wózku widłowym.   

Zasadnicze elementy budowy układu hydraulicznego wózka widłowego 

Układ hydrauliczny wózka widłowego składa się z kilku zasadniczych, połączonych ze sobą elementów: 

• zbiornik oleju, 
• pompa wyporowa – pompa (w wózku widłowym jest to pompa zębata), napędzana silnikiem elektrycznym lub spalinowym, odpowiada za tłoczenie oleju pod odpowiednim ciśnieniem, 
• przewody hydrauliczne – doprowadzają olej z pompy do siłowników i z powrotem do zbiornika, 
• zawory – wyróżniamy zawory nadające kierunek przepływu oleju (rozdzielacze), zawory ciśnieniowe (zabezpieczają przed nadmiernym wzrostem ciśnienia w układzie hydraulicznym – pełnią rolę zaworów bezpieczeństwa, chronią m.in. przed unoszeniem ładunków o masie przekraczającej ciężar nominalny) oraz zawory zwrotno-dławiące (ograniczają wielkość przepływu strumienia oleju w układach hydraulicznych, co zapobiega gwałtownemu opadaniu wideł lub przechylaniu masztu, np. w sytuacji rozszczelnienia czy pęknięcia przewodów doprowadzających olej do siłowników).  

W wózkach widłowych, zarówno w elektrycznych jak i spalinowych, stosuje się układy hydrauliczne otwarte. Oznacza to, że ciecz hydrauliczna (w interesującym nas przypadku jest nią olej) krąży w obiegu, czyli olej pobrany przez pompę zębatą ze zbiornika wyrównawczego jest przetłaczany do siłowników, skąd (po wykonaniu pracy) trafia z powrotem do zbiornika. 

Jak działa układ hydrauliczny wózka widłowego? 

Działanie układu hydraulicznego wózka widłowego jest stosunkowo proste: pompa zębata pobiera olej ze zbiornika wyrównawczego i tłoczy go pod odpowiednim ciśnieniem do układu. Olej przechodzi przez zawór maksymalny: jeżeli ciśnienie przekroczy dopuszczalną wartość, zawór otwiera się, aby je wyrównać. W normalnych warunkach zawór maksymalny pozostaje zamknięty. Następnie olej trafia do rozdzielacza: jeżeli zawór znajduje się w pozycji neutralnej, olej wędruje z powrotem do zbiornika. 

Jeżeli operator przesunie dźwignię (manetkę, przycisk) sterowania w pozycję do podnoszenia, otwiera przewód prowadzący do siłownika podnoszenia i umożliwia przepływ oleju. Pompa zwiększa lub zmniejsza ciśnienie oleju w układzie, w zależności od ciężaru unoszonego ładunku. Opuszczanie ładunku następuje po zmianie wychylenia dźwigni w przeciwną stronę, co powoduje odpływ oleju z siłownika do zbiornika wyrównawczego. W podobny sposób działa uchylanie masztu.  

Od zdających egzamin UDT nie wymaga się zazwyczaj szczegółowego omówienia budowy i działania układu hydraulicznego wózka widłowego (pytania w teście nie mają charakteru problemowego):

Jednak wiedza na temat działania układu hydraulicznego wózka widłowego umożliwia szybkie wychwytywanie wszelkich nieprawidłowości, a co za tym idzie poprawę bezpieczeństwa pracy – nie ma wątpliwości specjalista z firmy Nikoalex. – Kwestią kluczową jest umiejętność prawidłowego przeprowadzenia kontroli szczelności układu hydraulicznego. 

Jak samodzielnie przeprowadzić kontrolę układu hydraulicznego wózka widłowego? 

Aby upewnić się, że instalacja hydrauliczna wózka widłowego działa poprawnie, wykonuje się prosty test obciążeniowy. Badanie przebiega w czterech etapach:  

• poziome ustawienie wózka – będziemy potrzebowali równej, twardej i wypoziomowanej powierzchni, na której należy ustawić wózek, 
• przygotowanie ładunku o masie nominalnej – sprawdzamy udźwig nominalny testowanego wózka widłowego i przygotowujemy odpowiedni ładunek, 
• uniesienie ładunku – przygotowany wcześniej ładunek unosimy na wysokość około 2,5 m, 
• ustawienie masztu – maszt należy ustawić w pozycji pionowej. 

Tak przygotowany wózek powinien pozostawać w bezruchu przez około 10 min. Jeżeli w tym czasie ładunek umieszczony na widłach nie opadnie niżej niż o 100 mm (lub o 200 mm w wózkach heavy truck), a odchylenie masztu od pionu nie przekroczy 5%, przyjmuje się, że układ hydrauliczny jest szczelny i wózek może być bezpiecznie eksploatowany. 

Po zakończeniu próby należy sprawdzić, czy na podłożu nie pozostały ślady oleju, które mogłyby wskazywać na zewnętrzne nieszczelności układu i mikrowycieki z przewodów hydraulicznych.