Zabytki architektury
Kościół farny Św. Stanisława
Poznań, Gołębia 1
Kościół farny pw. Św. Stanisława to barokowy kościół farny i jednocześnie kolegiata poznańska. Świątynię budowano 50 lat z przerwami od 1649 roku. Wnętrze kościoła jest niezwykle bogato zdobione. To idealny przykład tzw. baroku triumfującego, czyli ekspresyjna i niezwykle bogata forma nurtu barokowego. Styl ten reprezentuje m.in. 16 monumentalnych kolumn po obu stronach nawy głównej i umieszczone nad nimi 12 rzeźb apostołów. We wnęce nad wejściem umieszczono figurę św. Ignacego Loyoli, założyciela zakonu jezuitów, zaś w jednej z naw rzeźbę gotycka z około 1430 roku ukazującą Jezusa Ubiczowanego.
Kościół Najświętszego Zbawiciela
Poznań, Fredry 11
Poznański kościół Najświętszego Zbawiciela jest neogotycką świątynią wzniesioną w latach 1866-1869 według projektu Augusta Stülera i Juliusza Hochbergera. Fundatorem był król pruski Fryderyk Wilhelm IV. Wewnątrz kościoła znajduje się zabytkowa chrzcielnica oraz prospekt organowy. Przed świątynią umieszczono kamień z inskrypcją upamiętniający Piotra Majchrzaka. W czasie stanu wojennego (1981-1983) został tu śmiertelnie pobity przez służby ZOMO.
Kościół św. Józefa
Poznań, Działowa 25
Barokowy kościół św. Józefa powstał w XVII wieku. Jego budowniczym był Krzysztof Bonadura Starszy. Początkowo świątynia służyła karmelitom, następnie na krótki okres została przejęta przez wojsko i przekształcona w magazyn. Potem przekazano ją protestantom, którzy dokonali przebudowy wnętrza. Poważnie uszkodzony przez działania wojenne okresu II Wojny Światowej kościół był odbudowywany przez ponad 20 lat. Renowację ukończono dopiero w 1990 roku. Ciekawostką jest fakt, że w świątyni pochowany jest Mikołaj Skrzetuski, pierwowzór bohatera powieści "Ogniem i Mieczem" Henryka Sienkiewicza.
Kościół św. Marcina
Poznań, Św. Marcin 13
Kościół św. Marcina powstał w XVI wieku. Obecny kształt uzyskał dzięki odbudowie ze zniszczeń wojennych w latach 40. i 50. XX wieku. We wnętrzu świątyni znajduje się zabytkowy, gotycki tryptyk pochodzący ze Śląska oraz drewniana, gotycka rzeźba Madonny. Możemy również podziwiać malowidła autorstwa Wacława Taranczewskiego.
Kościół św. Wojciecha
Poznań, Wzgórze św. Wojciecha 1
Kościół św. Wojciecha w Poznaniu powstał w XV wieku, zaś swój ostateczny kształt uzyskał na początku XX w. Budynek został poważnie uszkodzony w czasie II Wojny Światowej, jednak do połowy lat pięćdziesiątych zniszczenia udało się naprawić. Obecnie w świątyni znajduje się pięć ołtarzy, w tym jeden szafkowy, z rzeźbą z XVI wieku. Pod kościołem umieszczona jest krypta zawierająca prochy zasłużonych Wielkopolan, m.in. Józefa Wybickiego i Feliksa Nowowiejskiego. Obok świątyni stoi dzwonnica będąca najstarszym drewnianym budynkiem w Poznaniu.
Kościół Wszystkich Świętych
Poznań, Grobla 1
Kościół Wszystkich Świętych powstał w XVIII wieku jako świątynia protestancka. W 1945 roku została zaadaptowana na katolicką. Najcenniejszym zabytkiem znajdującym się w kościele są organy, zbudowane przez Sauera w 1869 roku. Dzięki doskonałemu wykonaniu używa się ich do dzisiaj, głównie w trakcie koncertów.
Nowa Synagoga
Poznań, Wroniecka 17
Na rogu ulic Wronieckiej i Stawnej w drugiej połowie XIX w. funkcjonował szpital dla ubogich gminy żydowskiej. To na jego miejscu w 1906 roku z inicjatywy rabina Wolfa Feilchenfelda rozpoczęto budowę Nowej Synagogi. Do tego celu wybrano projekt berlińskich architektów, Wilhelma Cremera i Richarda Wolffensteina. Jej uroczyste otwarcie miało miejsce 5 września 1907 roku. Był to budynek na planie krzyża greckiego, z apsydą od wschodu i licznymi przedsionkami oraz niszami. Całość wieńczyły kopuły, natomiast fasady oraz wewnętrzne ściany udekorowano polichromiami o motywach geometryczno-roślinnych. Kopułę zaś zdobiły rzadko spotykane w judaiźmie motywy figuralne - cztery cherubiny. Tradycyjnie oddzielone zostało pomieszczenie dla mężczyzny od empory dla kobiet. W sumie zmieścić się tu mogło ok. 1200 osób. We wrześniu 1939 roku wojska niemieckie zajęły Synagogę i od tamtej pory nie odbywały się już tutaj żadne nabożeństwa. W 1940 roku dokonano gruntownej przebudowy gmachu, usunięto m.in. kopuły oraz zdobienia i przystosowano całość na basen dla żołnierzy Wehrmachtu. Po wojnie nadal funkcjonowała tutaj kryta pływalnia i dopiero w latach 90. XX w. rozgorzał spór o prawa własności zarówno do terenu, jak i samej Synagogi. Ostatecznie w 2002 roku przekazano je Związkowi Gmin Wyznaniowych Żydowskich RP, który planuje otworzyć tutaj Centrum Judaizmu i Tolerancji.
Odwach
Poznań, Stary Rynek 3
Odwach, czyli siedziba straży miejskiej, znajdował się w centralnej części Starego Rynku już na początku XVIII w. W latach 1785-1787 na miejscu pierwszego drewnianego budynku postawiono murowany gmach według projektu warszawskiego architekta, Jana Chrystiana Kamsetzera. Prace zainicjował i częściowo opłacił starosta generalny Wielkopolski, Kazimierz Raczyński. Klasycystyczna bryła zaopatrzona została w charakterystyczny ganek umieszczony pomiędzy dwoma ryzalitami i ograniczony czterema toskańskimi kolumnami. Podtrzymują one tryglifowy fryz, a całość wieńczą trzy kartusze herbowe: Rzeczypospolitej, podtrzymywany przez postacie kobiet z fanfarami, po lewej Nałęcz, czyli herb Raczyńskich oraz herb Poznania. Kilkakrotne przebudowy z XIX w. zaopatrzyły go w pomieszczenia na piętrze z księgarnią i antykwariatem. W 1918 roku stacjonował tutaj złożony głównie z Polaków oddział Służby Straży i Bezpieczeństwa, który przyłączył się do Powstania Wielkopolskiego. W trakcie niemieckiej okupacji funkcjonował tutaj magazyn, a początek 1945 roku przyniósł mu niemal doszczętne zniszczenie. Odwach odbudowano w latach 1949-1951, dodając mu aneks na tyłach. Początkowo znajdowała się tutaj tymczasowa siedziba Państwowej Średniej Szkoły Baletowej i Państwowej Szkoły Instruktorów Teatru Ochotniczego, a także mieszkania. Później zorganizowano tu Oddział Centralnego Biura Wystaw Artystycznych, a następnie Muzeum Historii Ruchu Robotniczego im. Marcina Kasprzaka, przekształcone w 1991 roku w Wielkopolskie Muzeum Historyczne. Dziś w budynku Odwachu mieści się Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918-1919, oddział Wielkopolskiego Muzeum Walk Niepodległościowych.
Okrąglak
Poznań, Mielżyńskiego 17
Dom Towarowy Okrąglak powstał w latach 1949-1954 według projektu Marka Leykama. Budynek w kształcie walca zdecydowanie wyróżnia się na tle innych zabudowań. Ciekawostką jest fakt, że był to pierwszy budynek w Poznaniu składający się z prefabrykatów. Architektura obiektu nawiązuje do założeń modernizmu. Obecnie Okrąglak nie pełni już funkcji domu towarowego, znajdują się w nim biura.
Ostrów Tumski
Poznań, Ostrów Tumski
Ostrów Tumski jest jedyną zachowaną do dziś wyspą na Warcie w granicach Poznania. Z pozostałą częścią miasta łączą go trzy mosty: Mieszka I, Bolesława Chrobrego i biskupa Jordana. Pierwszy gród obronny powstał tu jeszcze w okresie plemiennym - w VIII/IX w. - i nazywany jest Grodem Poznana. Gród piastowski natomiast pochodzi z X w. i uważany jest za jeden z zalążków państwa Polan. W latach 90. XX w. archeolodzy odkryli pod kościołem Najświętszej Marii Panny pozostałości wałów obronnych oraz największego na ziemiach polskich drewnianego palatium. Wraz z chrztem Mieszka I powstała tutaj kaplica, pełniąca rolę najstarszej w Polsce świątyni chrześcijańskiej. To tutaj utworzono również pierwsze polskie biskupstwo misyjne pod zwierzchnością biskupa Jordana. W tym czasie w południowej części wyspy mieściła się służebna osada św. Mikołaja. Już w 968 roku ustanowiono tutaj katedrę, która w obecnym gotyckim kształcie pochodzi z XIV w. Zniszczony przez powódź, a następnie najazd czeskiego księcia Brzetysława - Poznań stracił na znaczeniu na rzecz Krakowa, dokąd Kazimierz Odnowiciel przeniósł swoją stolicę. Lokacja miała miejsce dopiero w 1253 roku w rejonie dzisiejszego Starego Miasta. Duży rozkwit Ostrów Tumski zawdzięcza biskupowi Janowi Lubrańskiemu, który na początku XVI w. założył tutaj nowoczesną, renesansową Akademię, a także założył wodociągi, wybrukował ulice i otoczył Ostrów murami. W XIX w. Ostrów Tumski stał się częścią zespołu umocnień pruskich tworzących Twierdzę Poznań. Całą drugą wojnę światową budynki przetrwały w bardzo dobrym stanie i dopiero pod koniec oblężenia przez Armię Czerwoną spłonęła katedra, a i pozostałe obiekty doznały znacznych uszkodzeń. Wszystkie odrestaurowano krótko po wojnie. Największe prace objęły katedrę, której przywrócony gotycki wygląd. Przy okazji zmieniono układ komunikacyjny wyspy i stosunki wodne Warty. Obecnie władze miasta planują otworzyć tutaj nowoczesne Interaktywne Centrum Historii Ostrowa Tumskiego. Ma ono promować dziedzictwo kulturowe Ostrowa, m.in. poprzez skansen archeologiczny przybliżający początki tego założenia.
