Zasoby odpadów drzewnych i ich zagospodarowanie

Racjonalna gospodarka oznacza maksymalne wykorzystanie surowca, pozwalające na oszczędności finansowe i ochronę środowiska. W ostatnich latach przykładamy dużą wagę do takich terminów, jak recykling, ekologia, oszczędzanie, stosując je także w gospodarce drewnem i jego odpadami.

Czym są odpady drzewne?

Odpady drzewne to nic innego, jak pozostałości po obróbce drewna przygotowywanego do konkretnych procesów wytwórczych. Zaczynając od miejsca ścinki drzew, przez tartak, w którym poddawane są one wstępnej obróbce, po zakłady stolarskie i firmy specjalizujące się w produkcji przedmiotów z drewna, mamy do czynienia z wieloma klasami uzyskanych produktów, począwszy od starannie przygotowanych, impregnowanych desek na boazerie, a skończywszy na trocinach. Te ostatnie zakwalifikowane są właśnie jako odpady drzewne. Takie ścinki mogą mieć różną wielkość.

W niewielkich warsztatach stolarskich podczas frezowania stojaków do lamp czy konstruowania pojedynczych zestawów mebli na indywidualne zamówienie powstaje niewiele takich odpadów. W masowej ilości pochodzą one z tartaków przemysłowych, dużych zakładów wytwórczych, zajmujących się seryjną produkcją mebli, konstrukcji budowlanych, desek podłogowych i innego tego typu asortymentu. Takie masowe ilości odpadów drzewnych znajdują zastosowanie w wielu innych procesach, od produkcji po wykorzystanie biologiczne.

Producenci odpadów drzewnych na polskim rynku

O produkcji odpadów drzewnych można mówić w kontekście specyfiki procesów technologicznych w różnych zakładach, bowiem to one decydują, czy efektem końcowym będzie tarcica czy większe kawałki drewna pozostające na przykład po wykrojnikach. O znaczeniu zagospodarowania odpadów drzewnych może świadczyć fakt, że szacunkowe dane mówią o produkcji około 7,5 mln m3, co jest ogromną ilością, zapewniającą surowiec produkcyjny do innych dziedzin wytwórczych albo bogate źródło energii cieplnej. O problemie świadczy też fakt, że ta ilość odpadów stanowi około 23% surowca wykorzystywanego w procesach wytwórczych, generującego taki sam poziom strat finansowych, jeśli odpady nie zostaną zagospodarowane.

Najwięcej odpadów drzewnych produkują tartaki, których udział wynosi około 63%. Z drugiej strony są to odpady najbardziej zróżnicowane i zazwyczaj czyste, czyli nadające się zarówno do ponownego przetwarzania, jak i do spalania czy na biomasę. Przemysł meblarski produkuje około 14% odpadów, z produkcji płyt drewnopochodnych pochodzi 13%, a z przemysłu celulozowego – 8% kory. Pod względem jakości surowca aż 68% to odpady czyste, 28% to trociny i wióry, a 16% stanowi kora.

Klasyfikacja odpadów drzewnych

Możliwości dalszego wykorzystania odpadów drzewnych są uzależnione od ich klasyfikacji, bowiem w praktyce, zależnie od pochodzenia, odpady te mogą mieć różną formę. Przykładem jest chociażby odmienność trocin pozyskiwanych w procesie heblowania drewna od kory, która nie nadaje się do produkcji płyt wiórowych, ale jest świetnym materiałem do wysypywania grządek czy jako element biomasy kompostowej. Z uwagi na popularność samego drewna i związane z jego przetwórstwem duże ilości odpadów drzewnych stosuje się ich klasyfikację, ułatwiającą sprzedaż oraz wykorzystanie praktyczne.

Podstawowy podział pozwala rozróżniać dwa rodzaje odpadów drzewnych. Przemysłowe to odpady powstające w wyniku realizowanych procesów produkcyjnych, czyli cięcia, szlifowania, heblowania czy formowania nowego, czystego materiału. Druga grupa to odpady poużytkowe powstające w wyniku wyeksploatowania przedmiotu lub konstrukcji z drewna oraz jego fizycznego zużycia. Z punktu widzenia gospodarczego stosuje się również podział na odpady użytkowe, możliwe do dalszego wykorzystania w różnych procesach oraz nieużytkowe. Do tych ostatnich zalicza się te odpady, których nie można przetworzyć ze względów ekonomicznych lub też nie jest znana technologia ich przetwarzania.

Kolejna powszechnie stosowana klasyfikacja dzieli odpady drzewne pod względem ich pochodzenia. Wyróżnia się dwie podstawowe grupy – odpady z drzew liściastych i iglastych. Jako trzecią odrębną grupę kwalifikuje się też odpady z płyt i materiałów drewnopochodnych, sklejek, płyt stolarskich. W celach produkcyjnych można również stosować podział na odpady czyste, zawierające samo drewno, oraz odpady zanieczyszczone z możliwością oddzielenia zanieczyszczeń bądź nie. Każda z powyższych grup może mieć inne zastosowanie w praktyce.

Zagospodarowanie odpadów drzewnych

Proces zagospodarowania odpadów w naszym kraju jest dobrze zorganizowany. W skupie, sprzedaży i transporcie specjalizują się firmy takie jak Emilia. P. Giera, pośredniczące pomiędzy producentami odpadów drzewnych a klientami poszukującymi różnego rodzaju materiałów. Dzięki własnej bazie maszynowej i odpowiednim środkom transportu takie przedsiębiorstwa są w stanie odebrać i dostarczyć każdą ilość odpadów, a także odpady każdego rodzaju, zależnie od potrzeb klienta. Odpady drzewne wykorzystywane są jako materiał opałowy, a także w wielu różnych procesach produkcyjnych. Dużym odbiorcą jest też rolnictwo i ogrodnictwo, wykorzystujące odpady drzewne jako biomasę do użyźniania gleby czy podściółkę dla zwierząt. Trociny świetnie sprawdzają się jako materiał izolacyjny przy pakowaniu delikatnych przedmiotów. W celach przemysłowych wykorzystywane są przeważnie odpady kawałkowe, natomiast w celach energetycznych, ogrodnictwie i rolnictwie – trociny, wióry i kora.