Zasady działania automatycznych skrzyń biegów

Kiedy planujemy kupno nowego samochodu, jedną z najważniejszych kwestii, którą musimy rozważyć, jest wybór między manualną a automatyczną skrzynią biegów. Te drugie przez pewien czas nie cieszyły się zbyt dobrą opinią wśród kierowców. Uważali oni, że „automaty” nie dają pełnej kontroli nad jazdą, są mniej dynamiczne i powodują większe spalanie. Dzisiejsze automatycznie skrzynie biegów nie posiadają takich wad, a przy tym zapewniają znacznie większy komfort jazdy. Jak jednak działają?

Obsługa automatycznej skrzyni biegów

Automatyczne skrzynie biegów zyskują obecnie coraz większą popularność, ponieważ są bardzo proste w obsłudze. W czasie jazdy kierowca nie musi pamiętać o zmianie biegów ręcznie po osiągnięciu przez silnik odpowiednich obrotów – jego zadanie sprowadza się wyłącznie do wyboru jednego z trybów pracy mechanizmu. Są to:

• Park (P) – ten tryb powinien być uruchomiony wyłącznie podczas postoju, przed ruszeniem powinien zostać zmieniony – w przeciwnym wypadku grozi to uszkodzeniem skrzyni biegów. Wprowadza blokadę kół
• Jazda do przodu (D) – to podstawowy tryb pracy skrzyni, kiedy jest załączony skrzynia samoistnie zmienia biegi w zależności od obrotów silnika
• Jazda sportowa (S) – występuje zwykle w nowych pojazdach, umożliwia bardzo dynamiczną zmianę biegów
• Wsteczny (R) – umożliwia jazdę do tyłu, uruchamia się go wciśnięciem hamulca na postoju
• Bieg jałowy (N) – podobnie jak w trybie P skrzynia nie przenosi momentu obrotowego, jednak koła nie są zablokowane.

Jak to działa?

Żeby zrozumieć działanie automatycznej skrzyni biegów konieczne jest zrozumienie zasady działania sprzęgła hydrokinetycznego, które łączy skrzynię z silnikiem. Składa się ona z czterech podstawowych elementów: obudowy, pompy, turbiny oraz statora. Obudowa i pompa umieszczone są na kole zamachowym, które jest elementem silnika – oznacza to, że pompa obraca się z taką samą prędkością, jak wał korbowy samochodu. Dzięki powstającej sile odśrodkowej ciecz, czyli olej, znajdujący się w pompie również nabiera prędkości i w ten sposób wprawia w ruch turbinę. Uzyskany moment obrotowy przenoszony jest z turbiny na wałek sprzęgłowych z których jest połączona – dalej napęd przekazywany jest na koła. Do czego służy jednak wspomniany stator? Jest on elementem, którego zadanie to zwiększanie momentu obrotowego podczas ruszania i nabierania prędkości – posiada on wyprofilowane łopatki, które kierują rozpędzony olej z powrotem do pompy, dzięki czemu jest on w stanie lepiej napędzić turbinę. Stator skonstruowany jest w ten sposób, by mógł obracać się wyłącznie w jedną stronę. Jeśli pompa obraca się szybciej niż turbina (np. przy ruszaniu), stator zostaje zablokowany, dzięki czemu zwiększony zostaje moment obrotowy. Kiedy pompa i turbina poruszają się z taką samą prędkością, stator zaczyna się obracać.