W jaki sposób przeprowadza się badania olejów smarnych?

Olej wykorzystywany jako środek smarny to podstawa działania większości urządzeń wykorzystywanych w szeroko pojętym przemyśle. Dobrej jakości smar zapewnia prawidłowe funkcjonowanie fabryk i parków maszyn. Niestety z czasem olej, narażony na działanie wody, temperatury, metali czy powietrza, traci swoje właściwości. Dlatego tak ważna jest diagnostyka maszyn obejmująca badania olejów smarnych.

Badania olejów smarnych – na czym polegają?

W jakim celu wykonuje się badania olejów i smarów oraz co warto o nich wiedzieć? Podstawową zasadą dotyczącą badania olejów smarnych jest regularność w ich przeprowadzaniu. – Tłumaczy ekspert z Laboratorium Badawczego Metrotest w Elblągu. - Mowa tu zwłaszcza o maszynach kluczowych dla procesu produkcji, takich jak turbiny, układy hydrauliczne czy przekładnie, których ewentualna awaria mogłaby spowodować poważne przestoje w pracy i tym samym przynieść dotkliwe straty. Aby temu zapobiec, konieczna jest kompleksowa diagnostyka stanu technicznego urządzeń obejmująca profesjonalne badania olejów smarnych. W tym celu wykorzystuje się nowoczesną aparaturę pozwalającą na analizę olejów hydraulicznych, turbinowych i innych smarów o charakterze przemysłowym, a także olejów silnikowych. Do badania olejów smarnych stosuje się m. in. spektrometry służące do analizy pierwiastkowej, titratory do oceny parametrów smaru, np. liczby kwasowej i zasadowe, a także wiskozymetry, czyli lepkościomierze oraz analizatory cząsteczek. Istotną sprawą jest przygotowanie próbki do badania. Należy ją pozyskać ze standardowego miejsca poboru, w warunkach typowych dla pracy danego urządzenia, czyli po wymieszaniu oleju i uzyskaniu właściwej temperatury. Dzięki temu możliwa będzie miarodajna analiza własności olejów smarnych.

Rodzaje badań olejów smarnych

Tak pobrane i zabezpieczone próbki olejów smarnych poddawane są następującym badaniom:

• Badanie zanieczyszczeń – oleje smarne zanieczyszczane są przez różne substancje, w zależności od środowiska pracy. Najczęściej jest to woda, cząstki stałe, takie jak sadza czy kurz, a nawet powietrze. Zanieczyszczony olej oznacza gorszą jakość smarowania i może prowadzić do degradacji urządzeń. Badanie to pozwala wdrożyć działania prewencyjne, np. wymianę filtrów.
• Badanie na obecność metali ze zużycia – na skutek pracy w określonych warunkach, smary zawierają pewną ilość cząstek metalicznych różniących się między sobą składem chemicznym i wielkością. Dokładna analiza pierwiastkowa pozwala na określenie zagrożeń dla prawidłowego działania danej maszyny.
• Badanie dodatków - badanie pozwala określić stopień zużycia dodatków uszlachetniających, np. antyutleniacze, którymi wzbogacane są oleje smarne w celu poprawy ich właściwości.
• Badanie TAN – badanie to polega na określeniu liczby kwasowej TAN. Wysoki współczynnik informuje o stopniu zakwaszenia, czyli utlenienia smaru, np. pod wpływem wody.
• Badanie TBN – oleje smarne powinny posiadać współczynnik TBN, oznaczający liczbę zasadową, na odpowiednio wysokim poziomie, by skutecznie redukować kwaśne produkty utleniania.
• Badanie lepkości – lepkość kinematyczna to kluczowy parametr środków smarnych określająca stopień tarcia i oporu płynięcia smaru. Badanie pozwala sprawdzić, czy smar nie uległ rozcieńczeniu lub zbyt dużemu stężeniu.
• Inne – w zależności od rodzaju środka smarnego i jego przeznaczenia wykonuje się również badania klasy czystości, stopnia degradacji, zawartości paliwa czy płynu chłodzącego w oleju.

Tak szerokie spektrum badań pozwala na szczegółową diagnozę stanu zarówno olejów smarnych, jak i maszyn, a także na skuteczne przeciwdziałanie ich degradacji.