Przyczyny zaburzeń przetwarzania słuchowego u dzieci i metody terapii
Zaburzenia przetwarzania słuchowego u dzieci mogą występować nawet wtedy, kiedy narząd słuchu pracuje prawidłowo. Problemem jest jednak nieprawidłowa współpraca pomiędzy słuchem a mózgiem, który błędne interpretuje docierające do niego dźwięki. W efekcie dziecko nie rozumie, co się do niego mówi, a zaburzona uwaga słuchowa może prowadzić do problemów z komunikacją. Jak temu przeciwdziałać? Przedstawiamy najskuteczniejsze metody terapii.
Zaburzenia przetwarzania słuchowego u dzieci. Jakie są przyczyny?
Zaburzona uwaga słuchowa pojawia się w wyniku mikrouszkodzeń części mózgu, które odpowiedzialne są przetwarzanie bodźców dźwiękowych. Przyczyny pojawienia się uszkodzeń mogą być różne: pojawiają się zarówno w okresie prenatalnym, w trakcie porodu, jak i już po urodzeniu. Wśród najczęstszych przyczyn wymienia się uszkodzenia spowodowane ekspozycją płodu na substancje toksyczne (palenie papierosów w czasie ciąży, picie alkoholu, przyjmowanie leków), infekcje wirusowe i pasożytnicze, które w czasie ciąży przeszła matka (np. toksoplazmoza, cytomegalia), uszkodzenia słuchu spowodowane nieprawidłowym ułożeniem płodu, niedotlenienie i urazy podczas porodu, zbyt niska waga urodzeniowa i wcześniactwo. Jako przyczyny wymienia się także choroby metaboliczne, przerośnięty migdałek gardłowy (co prowadzi do niedotlenienia w czasie snu), a nawet wysiękowe zapalenia ucha środkowego.
Wpływ na pojawienie się zaburzeń przetwarzania słuchowego może mieć również nadmierna ilość bodźców, szczególnie w okresie intensywnego rozwoju funkcji słuchowych. Nadmiar bodźców przekracza możliwości percepcji dziecka, co zaburza proces nabywania umiejętności komunikowania się. Dziecko nie potrafi prawidłowo filtrować i selekcjonować informacji, które do niego docierają, co ostatecznie prowadzi do zaburzeń koncentracji uwagi i trudności w codziennym funkcjonowaniu – dodaje specjalista z Centrum Logopedyczno-Terapeutycznego z Kielc, oferującego m.in. terapię metodą Tomatisa.
Symptomy zaburzonej uwagi słuchowej
Objawy zaburzenia przetwarzania słuchowego najbardziej uwidaczniają się w okresie szkolnym. U dziecka pojawiają się trudności w nauce czytania i pisania, kłopoty z koncentracją, problemy z nauką języka obcego. Pismo jest brzydkie, dziecko popełnia błędy ortograficzne, ma trudności ze zrozumieniem dłuższych wypowiedzi, zapamiętywaniem, nie potrafi skonstruować płynnej wypowiedzi, myli podobne głoski i wyrazy. Ma problemy ze zrozumieniem mowy w hałaśliwym otoczeniu, nie potrafi zlokalizować źródła dźwięków. Może pojawić się nadwrażliwość na dźwięki, a w przypadku dzieci młodszych, które jeszcze nie uczęszczają do szkoły lub przedszkola, trudności ze skoncentrowaniem się na dźwięku, opóźnienie rozwoju mowy, a także zaburzenia artykulacji.
W wyniku zaburzeń przetwarzania słuchowego pojawiają się nie tylko problemy z nauką. Dziecko rozprasza nawet niepozorny dźwięk, a jego pamięć słuchowa jest znacznie obniżona, co sprawia, że nie pamięta, co przed chwilą zostało powiedziane. Nadwrażliwość na dźwięki może przyczynić się do pojawienia się bólów głowy, zmęczenia, rozdrażnienia i niepokoju. W przypadku zbyt niskiej wrażliwości na sygnały dźwiękowe dziecko może samo wydawać hałaśliwe dźwięki (krzyczeć lub uderzać przedmiotami). Trudności komunikacyjne prowadzą do problemów emocjonalnych, niskiej samooceny i zaburzeń zachowania. Na szczęście bezpieczne i nieinwazyjne metody terapeutyczne pozwalają na stymulację centralnego systemu nerwowego, pobudzenie mózgu i ucha, a w konsekwencji złagodzenie objawów zaburzeń przetwarzania słuchowego.
Rozwiązywanie problemów słuchowych u dzieci: metoda Tomatisa
Słuchanie to nie tylko słyszenie, a relacja między słuchaniem a komunikacją jest niezwykle ważna. Terapia logopedyczna metodą Tomatisa skupia się właśnie na umiejętności aktywnego słuchania, a więc świadomego odbierania bodźców dźwiękowych. Trening uwagi słuchowej polega na intensywnej integracji neurosensorycznej, dzięki zastosowaniu odpowiednio dobranych indywidualnych technik terapeutycznych. Stymulacja ośrodkowego układu nerwowego, w szczególności kory mózgowej sprawia, że następuje znaczna poprawa funkcjonowania różnych sfer u dzieci. Dzięki metodzie Tomatisa możliwe jest rozwiązanie problemów z komunikacją, a tym samym podniesienie poziomu rozwoju oraz poprawa zachowania spowodowana zaburzeniami przetwarzania słuchowego.
Terapia przebiega kilkuetapowo. Diagnoza opiera się o testy uwagi słuchowej, przewodnictwa kostnego, dyskryminacji wysokości dźwięków i lateralizacji słuchowej. Następnie terapeuta układa spersonalizowany program terapeutyczny wraz z działaniami, które będą skuteczne w przypadku określonych zaburzeń. Dzięki terapii metodą Tomatisa możliwe jest nauczenie dziecka efektywnego odbierania bodźców dźwiękowych, poprawienie uwagi słuchowej, a tym samym umiejętności związanych z czytaniem, pisaniem i słuchaniem, poprawa pamięci, zdolności komunikacyjnych, lepsze skupienie uwagi, a także wyciszenie. Tym samym dzięki terapii można przeciwdziałać problemom, które mają swoje podłoże w zaburzonej uwadze słuchowej.
