Prawo autorskie w Internecie – o czym należy pamiętać?

Chociaż prawo autorskie najczęściej kojarzy nam się z literaturą, należy o nim pamiętać również podczas korzystania z zasobów zamieszczonych w sieci. Muzyka czy grafiki zamieszczone na stronie internetowej są objęte ochroną prawną i zazwyczaj, aby móc je wykorzystać, musimy wykupić konkretną licencję. Chcesz wiedzieć, jak legalnie pobrać utwór z Internetu i w jaki sposób rozpoznać, czy mamy prawo do wykorzystania obrazu lub muzyki? Przeczytaj nasz poradnik.

Co w Internecie objęte jest prawem autorskim?

Prawo autorskie to ogół praw, które przysługują autorowi dzieła i upoważniają go do decydowania o jego wykorzystaniu czy otrzymywania wynagrodzenia z tytułu jego powielania. Według ustawy dotyczą one każdego przejawu działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalonego w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu jego wyrażenia.

Chociaż mogą one kojarzyć się z literaturą, obowiązują również w Internecie. Należy pamiętać, że grafiki, memy i muzyka, którą pobieramy z sieci – jeśli w rozumieniu ustawy o prawie autorskim są utworem – podlegają prawom autorskim i powinniśmy korzystać z nich zgodnie z prawem. W tym celu przed ich użyciem, należy sprawdzić, na jakiej licencji zostały udostępnione.

Jak legalnie pobrać utwór lub grafikę z sieci?

Z Internetu bez konsekwencji możemy pobierać pliki, które pochodzącą z legalnego źródła, pod warunkiem, że nie będziemy wykorzystywać ich komercyjnie (tzw. dozwolony użytek obejmuje m.in. korzystanie z utworu w celach osobistych lub podarowanie jego kopii członkowi rodziny).

Na stronach legalnie udostępniających pliki zazwyczaj znajdziemy również informacje o licencji. Wówczas możemy zdecydować się na jej wykupienie.

Jeśli ściągniemy plik z nielegalnego źródła, może zostać to uznane za naruszenie praw autorskich. Dlatego przed pobraniem zdjęcia czy grafiki, poszukajmy informacji o zasadach ich wykorzystania. Może się zdarzyć, że będą one objęte tzw. wolną licencją – to znaczy, że możemy je wykorzystać również do użytku komercyjnego, bez podania imienia i nazwiska autora.

Rodzaje licencji komercyjnych

W sieci możemy spotkać różne rodzaje licencji. 

Licencja na wyłączność

Musi ona być zawarta na piśmie między twórcą a podmiotem, który nabywa prawa do utworu.

Licencja nie na wyłączność

Nie musi mieć charakteru pisemnego, możliwe jest zawarcie jej na przykład poprzez zaznaczenie zgody na stronie WWW.

Licencja creative commons

Autor udostępniający dzieło na tej licencji sam określa, na jakich zasadach dzieli się nim z użytkownikami. Wyróżnia się licencje:

• CC BY – umożliwiającą rozpowszechnianie, kopiowanie, przedstawianie i tworzenie utworów zależnych pod warunkiem podania nazwiska autora,
• CC NC – umożliwiającą rozpowszechnianie, kopiowanie, przedstawianie i tworzenie utworów zależnych pod warunkiem, że nie będą one wykorzystywane do celów komercyjnych,
• CC SA – umożliwiającą modyfikację i udostępnianie utworu na tej samej licencji, co utwór pierwotny,
• CC ND – umożliwiającą kopiowanie, rozpowszechnianie i przedstawianie utworu jedynie w wersji oryginalnej, nie umożliwia ona tworzenia utworów zależnych.

Skąd wiadomo, czy utwór zamieszczony w sieci jest oferowany legalnie?

To trudne pytanie, na które nie ma dobrej odpowiedzi. Nie ma bowiem rejestru stron, które oferują legalne lub nielegalne źródła. Pamiętaj jednak, aby nie ufać portalom, które oferują znaczne ilości treści za darmo i platformom wymagającym płatności za treści przesłane przez innych użytkowników. Jeśli na stronie znajdziesz informację o licencji, na której można udostępniać utwór – najprawdopodobniej dzieli się ona nim w legalny sposób.

Co grozi za naruszenie praw autorskich w Internecie?

Niestety musisz pamiętać, że fakt, że nie wiedziałeś, iż utwór pochodzi z nielegalnego źródła, nie zwalnia cię z odpowiedzialności za naruszenie praw autorskich. Ściągnie takich plików jest działaniem wykraczającym poza tzw. dozwolony użytek. Jeśli ktoś naruszył twoje prawa autorskie, jak najszybciej skontaktuj się z adwokatem.

Czym jest wspomniany wyżej dozwolony użytek? Zgodnie z ustawą dozwolone jest nieodpłatne korzystanie z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego. Zezwolenia autora utworu nie wymaga również przejściowe lub incydentalne zwielokrotnianie utworów, niemające samodzielnego znaczenia gospodarczego, a stanowiące integralną i podstawową część procesu technologicznego i mające na celu umożliwienie przekazu utworu w systemie teleinformatycznym pomiędzy osobami trzecimi przez pośrednika lub zgodnego z prawem korzystania z utworu.

Tak więc możliwe jest korzystanie z utworu, który został czasowo skopiowany do pamięci RAM. Jednak już udostępnienie takiego utworu, do którego nie nabyliśmy praw, jest karalne. Konsekwencją takiego działania może być nałożenie kary finansowej lub kary pozbawienia wolności do lat 5.