Patologiczne starcie zębów – co warto o nim wiedzieć?

We współczesnej stomatologii lekarze dentyści często obserwują starcie zębów u pacjentów. Częściej problem ten dotyczy mężczyzn niż kobiet. Granica między fizjologicznym a patologicznym starciem nie jest jednoznacznie wytyczona. Starcie fizjologiczne zębów jest procesem stopniowego ścierania się twardych tkanek zębów w następstwie kontaktów z zębami przeciwstawnymi, bez interwencji obcych substancji, w wyniku naturalnego zużycia postępującego z wiekiem.

Rozpoznanie i rodzaje starcia

Fizjologiczna utrata szkliwa wynosi 15 µm na rok dla zębów przedtrzonowych i 29 µm dla zębów trzonowych. Starcie fizjologiczne polega na spłaszczeniu guzków i stoków językowych zębów górnych oraz spłaszczeniu guzków i stoków przedsionkowych zębów dolnych. Patologiczne starcie zębów natomiast jest to proces, który polega na utracie tkanek twardych zęba bez udziału bakterii, w stopniu przekraczającym granicę fizjologiczną. Wygląd zębów u pacjentów ze starciem patologicznym przestaje odpowiadać normom estetycznym.  Objawami patologicznego starcia zębów są pola starcia („tarczki starcia”) – pionowe lub poziome oraz nadwrażliwość zębów. Często dochodzi do odłamania cienkich fragmentów tkanek zębów, wypadania wypełnień. Przy znacznym starciu patologicznym występują trudności z żuciem i  jedzeniem. Zużycie zębów prowadzi do obniżenia wysokości zwarcia, czego często konsekwencją jest zapalenie kątów ust. Rzadko dochodzi do bólowych postaci dysfunkcji mięśniowo-stawowych ponieważ starcie patologiczne jest to proces przebiegający wolno, co pozwala na zaistnienie mechanizmów wyrównawczych (kompensacji). 

Ze względu na przyczynę wyróżnia się cztery postaci kliniczne patologicznego starcia zębów:

• Atrycja – utrata tkanek twardych zęba na skutek mechanicznego wzajemnego ścierania się łuków zębowych pozostających w kontakcie.
• Abrazja – utrata tkanek twardych zęba w wyniku nadmiernego tarcia ciałem obcym powierzchni zęba (np. twarda szczoteczka do zębów, wybielające pasty do zębów, odgryzanie nitek).
• Erozja – utrata tkanek twardych zęba w wyniku działania czynników chemicznych lub elektrochemicznych (np. kwaśne napoje, owoce cytrusowe, wymioty), bez udziału drobnoustrojów.
• Abfrakcja – utrata tkanek twardych zęba na skutek zginania się korony pod wpływem obciążeń zgryzowych działających ekscentrycznie wobec osi długiej zęba.

Dlaczego tak się dzieje?

Etiologia patologicznego starcia zębów jest wieloczynnikowa. Bardzo ważne jest zebranie dokładnego wywiadu i wykonanie badania wewnątrz- oraz  zewnątrzustnego w celu wyeliminowania przyczyny. Do czynników etiologicznych atrycji i abfrakcji należą: braki zębowe, szczególnie w strefach podparcia (doprowadza to do przeciążeń zwarciowych, a następnie do utraty tkanek twardych zębów), nadmierne siły mięśni, parafunkcje zwarciowe i niezwarciowe, stres, węzły urazowe, wady zgryzu, czynniki jatrogenne (błędy leczenia protetycznego czy zachowawczego). Przyczyną abrazji często jest nadmierne lub nieprawidłowe szczotkowanie zębów, a erozji – niekorzystny skład śliny lub zmniejszone wydzielanie śliny spowodowane lekami lub chorobami ślinianek, choroby ogólnoustrojowe, np. refluks żołądkowo-przełykowy, bulimia (dochodzi wówczas do obniżenia pH śliny), zaburzona gospodarka mineralna (głównie wit. A i D), dieta – spożywanie kwaśnych pokarmów oraz napojów, środowisko pracy. Zjawiskom tym sprzyjają zaburzona mineralizacja zębów, deficyt magnezu, miedzi i  nadmiar cynku w składzie mineralnym szkliwa.

Wizyta u specjalisty

Dobrze jest wybrać stomatologa, który poprowadzi je w rzetelny i profesjonalny sposób. Jednym z takich lekarzy jest prof. dr hab. Beata Dejak. Profesor Beata Dejak jest kierownikiem Zakładu Protetyki Stomatologii Odtwórczej UM w Łodzi, ordynatorem Poradni Protetyki Stomatologicznej SP ZOZ Centralnego Szpitala Klinicznego, autorką ponad stu trzydziestu prac naukowych i książki „Kompendium wykonania uzupełnień protetycznych”. Jeśli dodać do tego, że posiada trzydziestoletnie doświadczenie kliniczne, to trafiając pod jej skrzydła możemy mieć pewność, że nasze problemy stomatologiczne – także te związane z ubytkami niepróchnicowymi – zostaną należycie potraktowane.