Na czym polega rekultywacja terenów pogórniczych?
W ostatnich latach znacząco wzrasta świadomość negatywnego wpływu działań człowieka na środowisko naturalne. Aby ocalić planetę, należy podjąć zdecydowane kroki przede wszystkim w energetyce. Nie od dziś wiadomo, w jak poważnym stopniu przemysł górniczy ingeruje w środowisko. Również w Polsce mówi się o tym coraz częściej oraz o potrzebie rekultywacji terenów pogórniczych. Czym właściwie charakteryzuje się ten proces?
Co to właściwie jest rekultywacja?
Rekultywacją nazywane są działania, które podejmowane są w celu przywrócenia środowisku naturalnemu jego pierwotnego stanu – rzeźby terenu, właściwości chemicznych, fizycznych oraz biologicznych. Mowa tu przede wszystkim o naprawie zniszczeń spowodowanych działalnością człowieka w wyniku przemysłu i przywróceniu gleby do użytkowej wartości. Czynności związane z rekultywacją określone są w przepisach dotyczących ochrony środowiska zawartych w ustawie z 3 lutego 1995 roku o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Najczęściej mówi się o konieczności rekultywacji terenów pogórniczych i zdegradowanych bądź zniszczonych na skutek działalności zakładów chemicznych oraz hut, jak również w wyniku nieprawidłowego gospodarowania gruntami rolnymi. Rekultywację można podzielić na 3 rodzaje:
rekultywacja biologiczna – polega na kształtowaniu czynnej biologicznie powierzchni i szaty roślinnej, np. zakładanie trawników, sadzenie drzew i krzewów;
rekultywacja chemiczna – oczyszczanie gleby z zanieczyszczeń, aby przywrócić jej odpowiedni odczyn i odtworzyć żyzność;
rekultywacja techniczna – obejmuje prace związane z formowaniem rzeźby terenu.
Jaki wpływ na środowisko ma przemysł górniczy?
Niestety skutki działalności przemysłu górniczego w środowisku naturalnym są naprawdę ogromne. Przede wszystkim górnictwo wiąże się z poważnym zanieczyszczeniem powietrza na skutek wydobywania i kruszenia kamienia użytkowego oraz emisję spalin przez maszyny górnicze. Okazuje się, że hałdy, czyli zewnętrzne zwałowiska, które nie są porośnięte roślinnością, to również poważne źródło zanieczyszczeń pyłowych. Górnictwo odpowiedzialne jest także za zajmowanie terenów o wysokiej wartości rolnej oraz za diametralną zmianę rzeźby terenu. W wyniku działalności kopalń odkrywkowych całkowicie zniszczona zostaje roślinność i pokrywa glebowa. Przemysł ten przyczynia się także do zmiany stosunków wodnych i zanieczyszczenia wód, a powstające leje depresyjne przyczyniają się do przesuszania gleby i zaniku wilgociolubnych zbiorowisk roślinnych. Po zakończeniu działalności kopalni najczęściej konieczne jest przeprowadzenie rekultywacji terenów i przywrócenie środowiska naturalnego do pierwotnego stanu.
Jak wygląda rekultywacja terenów pogórniczych?
Rekultywacja terenów pogórniczych regulowana jest zarówno przez prawo geologiczne, jak i górnicze. Zgodnie z przepisami wszystkie niekorzystnie wyeksploatowane tereny muszą zostać poddane rekultywacji. Cały proces obejmuje 3 etapy. Rekultywacją terenów górniczych, pogórniczych, przemysłowych i poprzemysłowych zajmuje się firma PROGEO Usługi Geologiczne. Faza pierwsza, czyli rekultywacja przygotowawcza, opiera się na przygotowaniu technicznej dokumentacji i kosztorysu, jak również opracowaniu planu zagospodarowania i przebiegu rekultywacji. Specjaliści skrupulatnie określają obszar działania, zawierają w dokumentacji informacje o parametrach podłoża i wykazie robót niezbędnych do przeprowadzenia rekultywacji. Na tym etapie określane są również pożądane skutki i dokładnie opisane zastosowane technologie i harmonogram planowanych prac.
Kolejne etapy rekultywacji
Rekultywacja techniczna to etap dotyczący głównie terenów odkrywkowych i miejsc składowania odpadów. Polega na odbudowie dróg dojazdowych i ponownym ukształtowaniu rzeźby terenu. Niezwykle ważne są także: regulacja stosunków wodnych, odkwaszanie gleby oraz izolacja toksycznych i jałowych miejsc. Aby odizolować jałowy teren, najczęściej pokrywa się go materiałem użyźniającym, a następnie na jego powierzchni sadzi roślinność. Rekultywacja biologiczna to ostatni etap całego procesu. Polega przede wszystkim na biologicznej odbudowie zboczy zwałów i wyrobisk. Podczas tej fazy należy przywrócić pierwotną regulację stosunków wodnych i zabezpieczyć wody przed zanieczyszczeniem. Dzięki wykorzystaniu metod agrotechnicznych możliwe jest także przywrócenie żyzności gleby. Grunt zostaje poddany mechanicznej uprawie, a do gleby zostają wprowadzone nawozy mineralne i mieszanki próchnicze.
