Manualna skrzynia biegów w pigułce

Duże momenty obrotowe generowane przez współczesne silniki wymagają mocnych skrzyń biegów. Ich zadaniem jest przeniesienie napędu, co prowadzi do optymalnego wykorzystania koni mechanicznych podczas jazdy. Przeciwnie do Ameryki Północnej, najpopularniejsze w Europie nadal są manualne skrzynie biegów. Korzystanie z nich daje kierowcy dużą kontrolę nad mocą samochodu, a tym samym większą satysfakcję z jazdy. Jest także bardziej ekonomiczne.

Skrzynia biegów – zastosowanie i rodzaje

Większość jednostek napędowych współczesnych samochodów ma ograniczony zakres prędkości obrotowej. Zazwyczaj wynosi on od zera do pięciu lub siedmiu tysięcy obrotów na minutę. Bez skrzyń biegów niemożliwe byłoby podjechanie pod górkę, a sama jazda byłaby utrudniona. Przenoszenie napędu za pomocą skrzyni sprawia, że niezależnie od warunków prędkość obrotowa pozostaje na optymalnym poziomie. Zależy ona od chwilowego obciążenia silnika oraz prędkości jazdy. Drugim zastosowaniem skrzyni biegów jest zmiana kierunku przekazywania napędu. Chodzi tutaj o niezbędny w samochodzie bieg wsteczny, który pozwala mu poruszać się do tyłu, znacznie ułatwiając m.in. parkowanie. Stosowane obecnie rodzaje skrzyń biegów to:

• automatyczne stopniowe,
• półautomatyczne stopniowe,
• bezstopniowe,
• manualne.
  

Czynniki wpływające na trwałość skrzyń biegów

Ostatni z wymienionych typów – manualne skrzynie biegów – są zdecydowanie najczęściej spotykane nie tylko w Polsce, ale także całej Europie. Jak każdy element mechaniczny, także one podlegają zużyciu i usterkom, dlatego stając przed koniecznością ich konserwacji czy naprawy, warto udać się do ekspertów, jak ci z Auto Serwis Różyny Piotr Znaniecki. Niezawodność i żywotność skrzyni biegów determinowana jest przede wszystkim przez wytrzymałość jej komponentów – kół zębatych oraz łożysk tocznych: stożkowych lub wałeczkowych.

Dlaczego Europejczycy korzystają z manualnej skrzyni biegów?

Przyczyn tego stanu rzeczy możemy upatrywać w okresie po drugiej wojnie światowej. Wyczerpana działaniami wojennymi Europa zbiedniała, przez co opłacalna była wyłącznie produkcja ekonomicznych, manualnych skrzyń biegów. Podczas gdy Amerykanie korzystali z automatycznych skrzyń pożerających dużo większe zasoby paliwa, Europejczycy musieli zadowolić się „manualem”. Stosowane wówczas kłowe skrzynie biegów nie posiadały synchronizatorów, których zadaniem jest samoczynne zrównoważenie prędkości elementu pracującego z elementem załączanym. Sprawiało to, że niewprawny kierowca miał duży kłopot ze zmianą biegu. Musiało się to odbywać przy dobrym wysprzęglaniu w odpowiednim przedziale prędkości obrotowej. Synchronizatory oraz stale zazębione koła o zębach skośnych przyczyniły się do zniwelowania tego problemu, a także zwiększenia trwałości konstrukcji, co przyczyniło się do zmniejszenia częstotliwości naprawiania skrzyń biegów. Naturalnie, obecna sytuacja diametralnie różni się od powojennej. Ceny samochodów mogły wzrosnąć, ponieważ zwiększyła się majętność mieszkańców Europy. Mimo tego automatyczne skrzynie biegów nadal nie są dla nich pierwszym wyborem. Samochody, mimo że droższe, wciąż muszą pozostać przede wszystkim ekonomiczne. Wszak paliwo jest u nas nadal dużo droższe niż w Stanach Zjednoczonych, a do głosu dochodzą również względy ekologiczne. Ze skrzyń manualnych zrezygnować moglibyśmy jedynie wówczas, gdyby pojawiło się gwarantujące mniejsze zużycie paliwa rozwiązanie automatyczne. Obecnie większość skrzyń automatycznych oznacza po prostu wzrost kosztów eksploatacyjnych auta. Pojawiają się wprawdzie modele samochodów, które wyposażone są wyłącznie w „automaty”, ale większość z nas nadal preferuje skrzynie manualne. Różnią się one znacznie od swych powojennych odpowiedników. Stopień ich komplikacji wzrósł, a wymagania stawiane przed ich konstruktorami są coraz bardziej wyśrubowane. Istotne jest np. zmniejszenie masy własnej skrzyni biegów, co przedkłada się na ostateczną masę samochodu, wpływającą na jego końcowe parametry. Skrzynia biegów powinna być także cichobieżna oraz łatwa w użytkowaniu, co osiąga się m.in. dzięki wspomnianym wyżej synchronizatorom.

W jaki sposób eksploatuje się manualną skrzynię biegów?

Chociaż wielu producentów samochodów twierdzi, że nie powinno się wymieniać oleju smarującego w skrzyni biegów, w praktyce warto dokonywać tego co około sto tysięcy przejechanych kilometrów. Aby zabezpieczyć je przed uszkodzeniami, nie powinno się ich doprowadzać do przegrzania. Większe samochody posiadają nawet osobną chłodnicę przeznaczoną wyłącznie do schładzania skrzyni biegów. Przegrzanie skrzyni biegów znacznie zmniejsza jej trwałość, co może skończyć się u mechanika.