Jakie możliwości oferuje ultrasonograficzna diagnostyka prenatalna?
Ultrasonografia odgrywa bardzo ważną rolę we współczesnym położnictwie. Umożliwia nieinwazyjne monitorowanie rozwoju płodu i planowanie działań terapeutycznych, w chwili gdy ów rozwój jest zaburzony. Jak często w czasie ciąży kobieta powinna wykonywać badanie USG? Czy jest ono bezpieczne dla dziecka rosnącego w jej łonie? Zapraszamy do lektury!
Jak działa ultrasonograf?
Badanie USG wykonuje się przy pomocy specjalnego aparatu – ultrasonografu. Składa się on z odbiornika i sondy, która emituje fale ultradźwiękowe. Głowica wysyła w stronę badanego obiektu fale akustyczną o częstotliwości od 2 do 50 MHz. Ta, rozchodząc się, natrafia na badany obiekt, odbija się od niego i wraca do odbiornika, który przekształca ją w obraz. USG daje możliwość analizy narządów wewnętrznych. Osoba wykonująca badanie może zbadać ich wielkość, kształt i położenie. W diagnostyce prenatalnej ultrasonografię wykorzystuje się przede wszystkim do oceny rozwoju ciąży oraz poszczególnych narządów płodu.
Aparaty ultrasonograficzne stosowane w położnictwie powinny posiadać prezentację 2D w czasie rzeczywistym, minimum 128-stopniową skalę szarości, a także powinny mieć możliwość pomiaru odległości, obwodu i pola powierzchni struktur anatomicznych. Wymagany jest także program położniczy oraz obecność głowicy przezbrzusznej i przezpochwowej. Dodatkowym atutem jest funkcja kolorowego Dopplera. Wysokiej klasy aparaty ultrasonograficzne oferuje internetowy sklep medyczny KREDOS. Oprócz tego można nabyć tam również specjalny papier do USG oraz żel ułatwiający przenikanie ultradźwięków w głąb ciała.
Obowiązkowe USG w ciąży
Prowadzenie ciąży w Polsce musi odbywać się w zgodzie z obowiązującymi standardami opieki okołoporodowej. Zobowiązują one lekarzy do przeprowadzenia minimum czterech badań USG u każdej ciężarnej pacjentki. Pierwsze z nich powinno odbyć się przed 10. tygodniem ciąży, metodą przezpochwową. Możliwe jest wówczas uwidocznienie i ustalenie lokalizacji jaja płodowego, ocena wieku ciążowego, ocena obecności pęcherzyka ciążowego oraz ocena liczby zarodków, kosmówek i owodni. Kolejne badanie USG przeprowadza się między 11. a 14. tygodniem ciąży. W tym przypadku lekarz sprawdza liczbę płodów w jamie macicy, ocenia czynność serca płodu oraz dokonuje pomiarów biometrycznych (CRL, PBD). Ważnym elementem badania jest także kontrola anatomii płodu. Specjalista ocenia rozwój czaszki, mózgu, serca, kręgosłupa, kończyn górnych i dolnych oraz przyczep pępowiny.
Na następne badanie USG kobieta powinna stawić się między 18. a 22. tygodniem ciąży i potem – między 28. a 32. tygodniem ciąży. Następuje wówczas szczegółowa ocena narządów płodu pod kątem występowania wad wrodzonych. Lekarz monitoruje także dobrostan dziecka i stwierdza jego płeć. Wszystkie cztery badania USG można wykonać bezpłatnie w poradni ginekologiczno-położniczej współpracującej z NFZ. Wiele kobiet w ciąży decyduje się jednak na skorzystanie z prywatnej opieki medycznej. W takiej sytuacji badanie obrazowe wykonywane jest podczas każdej wizyty, za odpowiednią opłatą. Nowoczesne gabinety dysponują aparatami ultrasonograficznymi 3D i 4D, które pozwalają na robienie zdjęć i nagrywanie krótkich filmików w czasie rzeczywistym. To dla rodziców wyjątkowa pamiątka. „Złotym standardem” pozostaje jednak ultrasonografia dwuwymiarowa.
Czy badanie USG jest bezpieczne dla rozwijającego się płodu?
Badanie ultrasonograficzne jest całkowicie bezpieczne i dla ciężarnej, i dla jej dziecka. Nie są znane żadne badania, które udowadniałyby negatywny wpływ ultradźwięków na rozwój płodu. Mimo to, lekarze wykonujący USG, powinni kierować się zasadą minimalnej ekspozycji. Jakie zagrożenia płyną z zaniechania wykonywania badań obrazowych w ciąży? Jest ich bardzo dużo, a oto kilka przykładów:
brak możliwości rozpoznania ciąży pozamacicznej na wczesnym etapie ciąży,
brak możliwości rozpoznania poronienia zatrzymanego,
nieprecyzyjne określenie terminu porodu,
brak możliwości rozpoznania wad rozwojowych płodu,
brak możliwości rozpoznania ciąży mnogiej w I i II trymestrze,
brak możliwości rozpoznania hipotrofii płodu,
brak możliwości rozpoznania łożyska przodującego.
Słowem podsumowania, badanie USG to jedno z najważniejszych badań, jakie wykonuje się w czasie ciąży. Można przeprowadzać je wielokrotnie ze względu na wysoki poziom bezpieczeństwa i wszechstronność pozyskiwanych danych. Najczęściej wykorzystuje się w tym celu dwuwymiarowe aparaty ultrasonograficzne, ale wiele gabinetów ginekologiczno-położniczych korzysta też z aparatów 3D i 4D.
