Ile wynosi zachowek?

Zachowek jest świadczeniem przysługującym zstępnym spadkodawcy - małżonkowi, dzieciom, rodzicom oraz wnukom. Zostałeś pominięty w testamencie? Masz prawo ubiegac się o część majątku spadkodawcy! Chcesz wiedzieć, jaka jest wysokość zachowku, który dostaniesz? Podpowiadamy, jak obliczyć wartość zachowku, jak ustalić wartość majątku spadkowego i kto ma prawo do wyższej kwoty świadczenia.

Jaka jest wysokość zachowku?

Wysokość zachowku nie jest jednoznaczna z wartością spadku, jaki odziedziczyłby uprawniony do zachowku w przypadku dziedziczenia ustawowego. Zstępny zmarłego ma bowiem prawo jedynie do określonej części majątku, a ściślej mówiąc – kwoty pieniężnej, która jest równa wartości określonej części majątku.

Wartość świadczenia zależy m.in., od ilości osób, które domagają się zachowku, wartości dokonanych przez spadkobiercę darowizn, treści testamentu oraz sytuacji osobistej osób uprawnionych do otrzymania świadczenia.

Jak obliczyć wysokość zachowku?

Ustalając wysokość zachowku, należy :

• ustalić udział przysługujący uprawnionemu w spadku w przypadku dziedziczenia ustawowego
• ustalić substrat zachowku
• ustalić, czy uprawniony do zachowku jest w grupie uprzywilejowanej, uprawnionej do większego procentu świadczenia
• zestawić wszystkie wielkości
  

Udział majątku spadkowego należny uprawnionemu w ramach dziedziczenia ustawowego ustala się zgodnie z przepisami prawa spadkowego. Przy ustalaniu udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczania zachowku należy również uwzględnić spadkobierców niegodnych, oraz spadkobierców, którzy odrzucili spadek. Nie uwzględnia się natomiast osób, które zrzekły się dziedziczenia lub zostały wydziedziczone.

Jak ustalić wartość majątku spadkowego?

Aby obliczyć zachowek, najpierw należy ustalić wartość majątku spadkowego. W tym celu należy wliczyć do substratu czynną wartość spadku, a więc wartość aktywów (nieruchomości, ruchomości, środki pieniężne, wierzytelności) pomniejszoną o wartość pasywów (zadłużeń spadkodawcy, kosztów pogrzebu, kosztów utrzymania spadkodawcy przed śmiercią).

Czym jest substrat zachowku? Na substrat zachowku składa się wartość całego majątku spadkowego oraz wartość pewnych składników majątkowych, którymi spadkodawca zadysponował za życia. Należy do niego doliczyć m.in. wartość niektórych darowizn oraz ustanowionych w testamencie zapisów windykacyjnych. Pomnożony przez ustalony ułamek (wynosi on 1/2 lub 2/3) substrat zachowku wskazuje konkretną wartość świadczenia, jakie otrzymamy.

W sądzie wartość spadku ustala się za pomocą biegłych sądowych, którzy ustalają wartość majątku z chwili otwarcia spadku. Powołanie biegłych znacznie wydłuża jednak czas trwania sprawy i wiąże się z koniecznością poniesienia dodatkowych kosztów, dlatego jeśli wartość majątku nie jest kwestią sporną, lepiej ustalić wszystko bez ich pomocy. Jeśli strony chcą ugodowo uregulować sprawę zachowku, ale nie potrafią ustalić wartości majątku, mogą skorzystać z pomocy prywatnego adwokata.

Jaki procent zachowku nam się należy?

Zazwyczaj obliczając wartość zachowku, mnożymy substrat przez 1/2. Niektóre osoby mają jednak prawo do uzyskania świadczenia w wyższej wysokości, wynoszącej 2/3 przysługującego im udziału w razie dziedziczenia ustawowego.

Do grupy osób uprzywilejowanych należą:

• zstępni spadkodawcy, którzy są małoletni
• osoby trwale niezdolne do pracy zarobkowej – także emeryci i renciści. Należy jednak pamiętać, że osobą całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Warunek ten musi zachodzić w chwili otwarcia spadku.
  

Wysokość zachowku od darowizny

Jeśli uprawniony do zachowku otrzymał za życia jego równowartość w postaci darowizny, po śmierci spadkodawcy nie będzie miał on prawa do uzyskania świadczenia. Jest tak ponieważ przy obliczaniu wartości zachowku darowiznę zalicza się do należnej uprawnionemu sumy świadczenia.

Należy jednak pamiętać, że do masy spadkowej nie wlicza się darowizn dokonanych więcej niż 10 lat przed śmiercią spadkodawcy, ale tylko w przypadku gdy były one dokonane na rzecz osób niebędących spadkobiercami ani uprawnionymi do zachowku.

Do masy spadkowej nie wlicza się również darowizn zwyczajowo przyjętych np. prezentów ślubnych.

Jeśli spadkodawca darował cały swój majątek, spadkobierca może domagać się zachowku od osoby, która taką darowiznę otrzymała. Wartość przedmiotu darowizny obliczana jest według stanu z chwili jej dokonania i według cen z chwili ustalenia zachowku.

Kto płaci zachowek?

Osobami, które są zobowiązane do zapłaty zachowku są:

• spadkobiercy ( zarówno spadkobiercy testamentowi, jak i spadkobiercy ustawowi)
• osoby, na których rzecz ustanowiono zapis windykacyjny – a więc na których rzecz spadkobierca przekazał w formie testamentu notarialnego przedmioty wchodzące w skład spadku.
• osoby, które otrzymały od spadkodawcy darowiznę. Są one zobowiązane do zapłaty jedynie wówczas, kiedy zachowku nie można otrzymać od spadkobierców i zapisobierców windykacyjnych.