Druk offsetowy – jak to działa?
Czas realizacji zlecenia jest tu nieco dłuższy, nie ma też możliwości personalizacji wydruków. Przy bardzo dużych nakładach technologia offsetowa bije jednak na głowę druk cyfrowy zarówno pod względem prędkości tworzenia kolejnych odbitek, jak i pod względem kosztu jednostkowego każdej z nich.
Matrycą offset stoi
Kluczowe w druku offsetowym jest uprzednie wykonanie aluminiowej matrycy pokrytej specjalnym gumowym obciągiem i ono właśnie sprawia, że na wydruki trzeba poczekać trochę dłużej.
Kiedy jednak matryca jest już gotowa, nic nie stoi na przeszkodzie, by wykonać na jej podstawie praktycznie nieograniczoną liczbę odbitek – mówi przedstawiciel drukarni AQRAT.
Aby lepiej zrozumieć działanie maszyny do offsetu, warto przypomnieć sobie, na czym polega tradycyjny druk odbitkowy, czyli działanie chociażby prasy Gutenberga czy – jeszcze prościej – pieczątek z ziemniaka. Otóż matryca składa się z elementów wklęsłych i wypukłych, które pokrywa się farbą, przenoszoną następnie na dociskane arkusze papieru. Owe wypukłe elementy, co zrozumiałe, muszą zostać odwzorowane na matrycy „w lustrzanym odbiciu” względem obrazu, który chcemy ostatecznie uzyskać.
Druk wodny i bezwodny
Matryca w druku offsetowym natomiast jest płaska. Nanosi się na nią farbę w miejscach, które odpowiadają wyżej opisanym elementom wypukłym (tzw. miejsca hydrofobowe), jednak w miejscu elementów wklęsłych (miejsca hydrofilowe) naniesiony zostaje wodny roztwór nawilżający, w którym rozpuszczono substancje utrzymujące taki poziom pH, twardości i napięcia powierzchniowego, by woda i olejowa farba się nie mieszały.
Taki rodzaj druku offsetowego nazywamy offsetem wodnym. Istnieje też technologia bezwodna, w której stosuje się tylko specjalne farby nanoszone na silikonowe matryce. Jest ona istotnie droższa, znajduje jednak zastosowanie tam, gdzie np.:
- nie wolno dopuścić do zawilgocenia podłoża drukowego,
- chce się uzyskać efekt druku wypukłego,
- używa się farb metalicznych, które w druku wodnym mogłyby stracić połysk,
- zachodzi konieczność zadrukowania powierzchni niechłonnych.
Wałki i wałeczki
Brak elementów wklęsłych i wypukłych to niejedyna różnica pomiędzy tradycyjnym sposobem wykonywania odbitek a drukiem offsetowym. O ile w pierwszym przypadku między matrycą a podłożem znajduje się tylko warstwa farby, o tyle w drugim farbą pokrywa się wyposażony w matrycę wałek formowy, ale następnie zostaje ona przeniesiona na tzw. wałek pośredni (gumowy) i dopiero z niego na wałek drukowy (dociskowy), skąd trafia na podłoże. To dlatego druk cyfrowy określa się często mianem druku pośredniego.
Taki zestaw wałków – wraz z tworzącymi tzw. układ farbowy mniejszymi wałkami, które rozprowadzają na wałku formowym farbę i roztwór nawilżający – wchodzi w skład jednego z czterech zespołów drukujących maszyny drukarskiej. Każdy zespół odpowiada za druk w innym kolorze z palety CMYK:
- C – cyjan (niebieski),
- M – magenta (różowoczerwony),
- Y – żółty (od ang. Yellow),
- K – czarny (od ang. Key colour albo – jak łatwiej zapamiętują niektórzy – blacK).
Mieszanie kolorów w odpowiednich proporcjach, aby uzyskać praktycznie dowolny odcień, możliwe jest dzięki obecności w matrycy tzw. punktów rastrowych i ich zróżnicowaniu pod względem rozmiaru (im dany punkt mniejszy, tym mniej farby się na nim mieści). Niektóre maszyny posiadają ponadto zespół drukujący, którego zadaniem jest nanoszenie na podłoże specjalnego lakieru utrwalającego druk i podnoszącego jego estetykę.
Druk arkuszowy i zwojowy, na zimno i na ciepło
Na koniec warto wspomnieć jeszcze o dwóch (a właściwie trzech, jak się zaraz okaże) wariantach druku offsetowego, jakimi są druk arkuszowy i druk zwojowy. W pierwszym z nich farby cechuje dość duża lepkość. Ich utrwalenie następuje w wyniku polimeryzacji (niekiedy pod wpływem promieniowania UV) oraz wsiąkania w podłoże, które przyjmuje postać arkuszy. W druku zwojowym podłoże to rozwijane jest z roli, farby natomiast są bardziej lejące i albo tylko wsiąkają w papier (tzw. offset na zimno, z ang. coldset), albo dodatkowo zostają odparowane w wysokiej temperaturze (offset na gorąco, heatset). Ta ostatnia technika stosowana jest zwłaszcza w przypadku wydruków wyższej jakości, np. eleganckich czasopism wydawanych na papierze kredowym.
