Diagnozowanie astmy oskrzelowej. Najczęstsze metody postępowania diagnostycznego
Ustalenie rozpoznania astmy oskrzelowej – podobnie jak wszystkich innych jednostek chorobowych – opiera się na kilku istotnych elementach. Należą do nich: wywiad chorobowy i rodzinny, badanie podmiotowe pacjenta, a także badania dodatkowe, zwane badaniami pomocniczymi. Szczegółowy przebieg diagnostyki astmy prezentujemy poniżej.
Wywiad chorobowy i rodzinny
Dobrze zebrany wywiad chorobowy – jak się uważa – to podstawa rozpoznania. Nie można go zaniedbywać ani zastępować innymi działaniami diagnostycznymi. Dobry lekarz wie, o co pacjenta pytać oraz jak ukierunkować i interpretować jego odpowiedzi. Pomimo, że wywiad jest najtańszym badaniem diagnostycznym, z różnych przyczyn jest zaniedbywany we współczesnej medycynie. Jakie zatem dane z wywiadu chorobowego, jakie skargi pacjenta, przemawiają za astmą oskrzelową? Wymieńmy te najważniejsze:
- napady duszności wydechowej z suchym kaszlem lub napady samego kaszlu, zwłaszcza ze świszczącym oddechem;
- kaszel po wysiłku – np. po bieganiu;
- kaszel po śmiechu;
- kaszel nocny (zwłaszcza nad ranem) oraz duszność nocna;
- kaszel podczas wdychania dymu papierosowego lub ostrych zapachów (np. perfum) czy też przy zmianie temperatury powietrza oddechowego;
- stałe, delikatne pokasływanie;
- nieżyt nosa towarzyszący lub poprzedzający kaszel i duszność.
Badanie podmiotowe pacjenta
Badanie pacjenta podmiotowe może ujawnić:
- wdechowe ustawienie klatki piersiowej;
- wydłużony, utrudniony oddech;
- osłabiony szmer oddechowy, czasem prawie niesłyszalny;
- świsty i furczenia, pokrywające wdech i wydech lub słyszalne dopiero po głębokim oddychaniu;
- dość często pacjent podpiera się na łokciach, odruchowo uruchamiając dodatkowe mięśnie oddechowe, które normalnie nie biorą udziału w oddychaniu.
Badania dodatkowe (pomocnicze)
Podstawowym badaniem dodatkowym (pomocniczym) stosowanym w trakcie ustalania rozpoznania astmy oskrzelowej jest spirometria czyli badanie czynnościowe płuc. W astmie wykazuje ono obturację (skurcz) oskrzeli. Ponieważ jednak obturacja oskrzeli jest spotykana także w innych niż astma chorobach, konieczne jest sprawdzenie czy zaobserwowany skurcz oskrzeli ustępuje po podaniu wziewnych leków rozkurczających oskrzela. Jest to tzw. próba rozkurczowa zwana także testem odwracalności obturacji.
Dodatni test odwracalności obturacji jest typowy dla astmy oskrzelowej i potwierdza jej rozpoznanie, eliminując część innych chorób przebiegających z obturacją oskrzeli. U dzieci, które nie mogą wykonać spirometrii, można próbę rozkurczową wykonać w oparciu o badanie oporów dróg oddechowych, które to badanie dzieci wykonują łatwo – mówi Teresa Stelmasiak, dr nauk med. alergolog z Lublina. Należy pamiętać – dodaje – że aby badanie spirometryczne czy badanie oporów układu oddechowego spełniało rolę diagnostyczną, trzeba je wykonywać przed podaniem leków lub po upływie odpowiedniego czasu od ich podania.
Każdy pacjent z rozpoznaniem astmy oskrzelowej powinien mieć wykonane co najmniej podstawowe badania alergologiczne – np. testy skórne, które mają taką samą wartość diagnostyczną jak testy krwi, a są znacznie tańsze. Zarówno testy skórne jak i testy krwi pozwalają wykryć przeciwciała na alergeny, na które uczulony jest pacjent – pierwsze w skórze, drugie w surowicy krwi. Wśród pacjentów z astmą znajdujemy w ten sposób tych, którzy są alergikami i możemy ich leczyć odczulaniem (immunoterapią swoistą). Efekty odczulania są bardzo dobre, jeśli jest ono prowadzone przez doświadczonego alergologa.
