Czym rożni się działanie drenażowej i biologicznej oczyszczalni ścieków?

Wszystkie przydomowe oczyszczalnie ścieków spełniają swoją rolę dzięki bakteriom rozkładającym materię organiczną na wodę i proste związki chemiczne. Oferowane na rynku rozwiązania można podzielić na dwie grupy: pierwszą tworzą przydomowe biologiczne oczyszczalnie ścieków, drugą oczyszczalnie drenażowe. Choć cel działania obu wymienionych typów instalacji jest identyczny, to znacznie różnią się one przebiegiem procesu oczyszczania ścieków i jego skutecznością. Warto poznać różnice, aby uniknąć błędów w wyborze i eksploatacji konkretnego typu przydomowej oczyszczalni ścieków.  

O ile oczyszczalnie drenażowe (zwane też niekiedy ekologicznymi) są stosunkowo nieskomplikowane w budowie, to wśród oczyszczalni biologicznych odnotowuje się dużą różnorodność typów i opatentowanych technologii. Warto wymienić choćby podstawowe typy oczyszczalni biologicznych: systemy ze złożem (zanurzonym, fluidalnym, obrotowym), z osadem czynnym, SBR (sekwencyjny reaktor biologiczny) oraz hybrydowe (oczyszczalnie biologiczno-mechaniczne). Trudno byłoby w krótkim tekście opisać szczegółowo wszystkie te rozwiązania, dlatego skupimy się na tych cechach, które są wspólne dla wszystkich oczyszczalni biologicznych i które odróżniają je od oczyszczalni drenażowych. Zaczniemy od ewidentnych różnic w budowie. 

Jakie są podstawowe różnice w budowie przydomowych biologicznych oczyszczalni ścieków i oczyszczalni drenażowych? 

Zasadnicza odmienność polega na tym, że oczyszczalnie biologiczne są kompaktowe – wszystkie procesy odbywają się zazwyczaj w jednym zbiorniku, podzielonym na kilka komór. Oczyszczalnia biologiczna wymaga zasilania energią elektryczną: pobiera ją napowietrzacz, pompy, a w niektórych typach również silnik napędzający złoże obrotowe. Większość modeli posiada też układ automatycznego sterowania. 

W przypadku oczyszczalni biologicznych do urządzenia doprowadzamy ścieki, a odprowadzamy czystą wodę – mówi specjalista z firmy Mawex-Eko. – Natomiast każda oczyszczalnia drenażowa składa się ze osadnika gnilnego i systemu drenażowego, wyposażonego w kominki napowietrzające. Podczyszczony ściek jest rozprowadzany przez studzienkę rozdzielającą do rur drenażowych, a nich trafia do gleby lub specjalnie przygotowanego filtra – najczęściej żwirowo-piaskowego. 

Oczyszczalnie drenażowe zazwyczaj nie potrzebują zasilania – wyjątkiem jest konieczność zainstalowania przepompowni. Nie wymagają też stosowania żadnych modułów sterowniczych. Ich zbiorniki mają jedną lub dwie komory i są wyposażone w prosty filtr koszowy, który zapobiega przedostawaniu się cząstek stałych do drenażu (ochrona przed zatkaniem).  

Jakie procesy zachodzą w przydomowych oczyszczalniach ścieków? 

We wszystkich przydomowych oczyszczalniach ścieków – zarówno w biologicznych, jak też drenażowych – odbywają się podobne procesy mechanicznego i biologicznego oczyszczania ścieków, a mianowicie: 

• sedymentacja – tworzenie osadu na dnie zbiornika (opadanie cząstek stałych znajdujących się w ściekach), 
• flotacja – tworzenie się kożucha (piany) na powierzchni ścieków zgromadzonych w zbiorniku (w skład zawiesiny wchodzą m.in. różnego rodzaju tłuszcze), 
• nitryfikacja – proces oczyszczania ścieków na skutek działalności bakterii tlenowych (amoniak i sole amonowe przetwarzane są na azotyny i azotany przyswajalne dla roślin), 
• denitryfikacja – proces oczyszczania ścieków na skutek działalności bakterii beztlenowych (redukcja azotanów do azotu). 

Choć w obu typach oczyszczalni mają miejsce podobne procesy, to zachodzą w różnych miejscach – inna jest też technologia, która je wywołuje i podtrzymuje. Większość oczyszczalni biologicznych posiada wydzielony zbiornik osadowy (zazwyczaj dwa: pierwotny i wtórny) oraz reaktor (lub reaktory) biologiczne. W zbiorniku osadowym pierwotnym zachodzi flotacja i sedymentacja (częściowo również denitryfikacja), natomiast we wtórnym ma miejsce ostateczna sedymentacja i dekantacja (odprowadzanie czystej wody zbierającej się w górnej części zbiornika). W drodze pomiędzy osadnikami, czyli w reaktorze biologicznym, ścieki są silnie napowietrzane, co powoduje rozrost kolonii bakterii tlenowych i intensywny proces oczyszczania. W przypadku oczyszczalni wykorzystujących osad czynny, kolonie bakterii (kłaczki) unoszą się swobodnie w oczyszczanym ścieku. Natomiast oczyszczalnie ze złożem biologicznym wykorzystują różnego typu elementy (kształtki z tworzyw sztucznych, tarcze, ruszty), na których mogą osiedlać się bakterie i wytwarzać błonę biologiczną. Dzięki takiemu rozwiązaniu oczyszczalnia jest mniej wrażliwa na wahania ilości zrzucanych ścieków (nie następuje wypłukiwanie kolonii bakteryjnych) lub czasowe przerwy w ich dostarczaniu. Bardzo ciekawym rozwiązaniem są  oczyszczalnie biologiczne BioDisc wyposażone w złoże, które dostarcza bakteriom tlenu i substancji organicznych dzięki powolnym obrotom tarcz częściowo zanurzonych w ścieku.  

Te same procesy zachodzą w oczyszczalniach drenażowych: flotacja, sedymentacja i denitryfikacja w osadniku gnilnym, natomiast nitryfikacja w drenażu i poletku rozsączającym. Jest to możliwe dzięki napowietrzeniu rur drenażowych. W taki sposób działa właśnie oczyszczalnia drenażowa Marseplast. Jeżeli zależy nam na kontrolowaniu jakości oczyszczonego ścieku, możliwe jest zbudowanie takiego poletka rozsączającego (a dokładnie filtra żwirowo-piaskowego), z którego będzie można odbierać oczyszczony ściek np. w celu wykorzystania do nawadniania upraw. 

W przypadku wątpliwości związanych z procesami zachodzącymi w przydomowych oczyszczalniach ścieków, najlepiej jest zasięgnąć rady u doświadczonego instalatora.