Czym jest zachowek i komu przysługuje?
Dziedziczenie majątku jest w Polsce regulowane przepisami prawa spadkowego, które określają między innymi kwestie związane z dziedziczeniem ustawowym mającym zastosowanie na przykład w sytuacji, gdy spadkodawca nie sporządził testamentu. Warto jednak wiedzieć, że nawet jeśli testament istnieje, prawo chroni interesy osób w nim pominiętych, a którym przysługuje spadek.
Kiedy przysługuje zachowek?
Zachowek, bo to on właśnie jest formą dziedziczenia zabezpieczającą interesy osób nieujętych w testamencie, a którym na podstawie obowiązujących przepisów należy się część spadku, przewidziany jest w pierwszej kolejności dla najbliższej rodziny zmarłego, czyli małżonka oraz dzieci. W sytuacji, gdy dzieci spadkodawcy nie żyją, prawo do zachowku przechodzi na wnuków i prawnuków. Można zatem powiedzieć, że zachowek zabezpiecza prawa spadkobierców ustawowych, jeśli nie otrzymają oni należnej jej części spadku w toku dziedziczenia ustawowego lub w wyniku braku zapisu w testamencie.
Istnieją jednak okoliczności, w których zachowek nie przysługuje. Nie mogą starać się o niego osoby, które:
- zostały wydziedziczone w testamencie z konkretnych powodów,
- zostały sądownie uznane za niegodnych dziedziczenia,
- dobrowolnie zrzekły się spadku.
Prawa do zachowku nie mają również osoby, które zrzekły się go w umowie notarialnej, jaką zawarły ze spadkodawcą. Należy przy tym mieć świadomość, że postanowienie to dotyczyć będzie również dzieci i wnuków zrzekającego się, jeśli tylko w umowie nie zastrzeżono inaczej. Wyłączony z zachowku jest też małżonek, który był ze zmarłym w separacji lub po rozwodzie orzeczonym z jego winy.
Jak dochodzić prawa do zachowku?
Wysokość przysługującego spadkobiercy zachowku uzależniona jest od wartości tej części majątku, jaką dziedziczyłby ustawowo. W większości przypadków jest to połowa wartości majątku, natomiast u spadkobierców ustawowych trwale niezdolnych do pracy oraz dzieci (do 18 roku życia) zachowek wynosić będzie dwie trzecie przypadającego ustawowo spadku. Udziały są określane z uwzględnieniem wszystkich ustawowych spadkobierców, również tych uznanych przez sąd za niegodnych, ale z pominięciem osób wydziedziczonych.
Skutecznym sposobem dochodzenia prawa do zachowku jest poświadczenie dziedziczenia dokonane u notariusza. W każdym mniejszym i większym mieście działa kancelaria notarialna, zatem nie będzie to stanowić problemu. Mieszkańcom Tuszyna i okolic pomoc w przeprowadzeniu tej oraz innych czynności notarialnych oferuje kancelaria, którą prowadzi Andrzej Gruszka. Innym rozwiązaniem jest złożenie pozwu do sądu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania spadkodawcy. Wcześniej jednak konieczne jest złożenie w sądzie wniosku o stwierdzenie nabycia spadku.
