Czy wiek jest ograniczeniem w nauce języka obcego?
Bardzo powszechnie jest przekonanie, że najlepszy czas na naukę języka obcego przypada na okres dzieciństwa – im szybciej dziecko zacznie mieć regularny kontakt z obcym słownictwem, tym lepiej je zapamięta. Z drugiej strony niemal zawsze przekreśla się możliwości językowe osób starszych, wychodząc z założenia, że powyżej pewnego wieku niemożliwe jest nauczenie się czegoś nowego. Czy takie podejście jest słuszne?
Dlaczego dzieci uczą się języków szybciej?
Faktem jest, że dzieci opanowują pewne umiejętności znacznie szybciej niż dorośli. Do umiejętności takich należy między innymi jazda na rowerze, pływanie, czy właśnie mowa. Dziecko nie musi uczęszczać na żadne kursy językowe – niezależnie od swego pochodzenia jest w stanie opanować każdy język świata. I czyni to zupełnie nieświadomie! Jedynym warunkiem jest stały kontakt z owym językiem. Dziecko dorastające w kontakcie z językiem polskim zaczyna mówić po polsku – to samo dziecko, gdyby dorastało w kontakcie z językiem japońskim lub arabskim nie miałoby problemu z mówieniem w tych językach. Małe dziecko może uczyć się dwóch języków jednocześnie, jeśli jego rodzice pochodzą z różnych krajów i porozumiewają się z nim w swoim języku ojczystym. Ta naturalna zdolność do przyswajania sobie języków nazywana jest akwizycją językową. Niestety, dorastając tracimy tę zdolność – związane jest to z ustalaniem się funkcji sterowniczych ośrodków mózgowych, które następuje około 12 roku życia. Po tym czasie nauka języka obcego może odbywać się jedynie poprzez regularne ćwiczenia, świadome przyswajanie wiedzy i zapamiętywanie. Nauka języka na tym etapie jest utrudniona przez tak zwaną interferencję językową, czyli negatywną skłonność naszego umysłu do postrzegania nowego języka poprzez filtr już nabytych umiejętności językowych – stąd właśnie wiele osób ma problem z poprawnym wymawianiem obcych słów. Z tego też powodu łatwiej przychodzi nam nauka języka czeskiego, niż francuskiego – czeski jest po prostu bardziej podobny pod wieloma względami do polskiego. Interferencja językowa nasila się około trzydziestego roku życia.
Czy osoby starsze mogą się uczyć języka?
Wbrew powszechnemu przekonaniu nie ma dosłownie żadnych istotnych ograniczeń wiekowych do nauki języka. Oczywiście, nasz umysł w wieku pięćdziesięciu lat nie jest już tak sprawny w przyswajaniu nowych umiejętności, jak w wieku lat pięciu. Spowodowane jest to z jednej strony nasilającą się interferencją językową oraz stopniowym zmniejszaniem się pojemności pamięci (proces ten rozpoczyna się około czterdziestego roku życia). Rozwiązaniem obu tych problemów jest systematyczna nauka – regularne powtarzanie danego materiału nieuchronnie prowadzi do jego lepszego zapamiętania. Ważna jest świadomość tego, że „uczenie się” ma dwa znaczenia:
- Zdobywanie wiedzy na dany temat
- Nabywanie pewnych umiejętności
Znajomość reguł gramatyki niekoniecznie przekłada się znajomość żywego języka i odwrotnie – można płynnie mówić w danym języku i nie mieć pojęcia o jego zasadach. Jeśli zależy nam na opanowaniu obcej mowy, powinniśmy postawić na kontakt z językiem, rozmowy, powtarzanie pojedynczych słów i całych zdań. Niezwykle istotne jest, byśmy na tym etapie kształcenia korzystali z pomocy doświadczonych nauczycieli, takich jak lektorzy uczący w Jagiellońskim Centrum Językowym. Należy jednak pamiętać, że nawet najlepszy nauczyciel nie jest w stanie niczego nas nauczyć, jeśli zaniedbamy kontakt z językiem.
