Czy badania geofizyczne są potrzebne podczas prac archeologicznych?
Historia człowieka liczy sobie kilka tysięcy lat. W tym czasie powstawały i upadały imperia, kształtowały się rozmaite kultury, cywilizacje i społeczności. Archeologia i prowadzone w jej zakresie badania pozwalają szczegółowo dokumentować rozwój ludzkości, dostarczają nam wiedzy, która inaczej dawno odeszłaby w zapomnienie. Jaką rolę odgrywają tu badania geofizyczne?
Geofizyka w archeologii
Zadaniem archeologii jest odtworzyć historię człowieka na podstawie materialnych pozostałości znajdowanych w ziemi, na ziemi oraz w wodzie. Najczęściej kojarzone są ze żmudnymi pracami wykopaliskowymi, których wynikiem jest często odkrycie zabytkowych przedmiotów lub też całych konstrukcji osad czy budowli, jak miało to miejsce na przykład w dobrze wszystkim znanym Biskupinie. Nie powinno zatem dziwić, że w dziedzinie, w której tak ważne miejsce zajmują badania terenowe, wykorzystywana jest geofizyka, czyli nauka zajmująca się analizowaniem procesów fizycznych zachodzących obecnie i w przeszłości na naszej planecie – w gruncie, powietrzu i wodzie.
Geofizyka i archeologia nie zawsze jednak były ze sobą łączone. Początkowo zastosowanie badań geofizycznych było znacząco ograniczone ze względu na wysoki koszt ich przeprowadzenia oraz brak zaufania ze strony archeologów do uzyskanych wyników. Z biegiem czasu i wraz z rozwojem technologii sytuacja uległa zmianie. Obecnie metody stosowane w geofizyce archeologicznej uznawane są za wysoko efektywne, a przy tym stosunkowo niedrogie narzędzie. Badania geofizyczne oferowane przez specjalistyczne firmy takie jak Geo-Radar stanowią integralną część strategii badawczych.
Przy użyciu metod geofizycznych możliwe jest między innymi ustalenie przebiegu dawnej zabudowy czy detekcja przebiegu tuneli oraz pustek. Sprawdzają się przy lokalizacji miejsc pochówków czy też nawet miejsc dawnych katastrof lotniczych, a także przy wykrywaniu innych obiektów będących pozostałością działań człowieka.
Zalety badań geofizycznych
Geofizyk współpracujący z badaczami na terenie wykopalisk będzie nieocenioną pomocą przy ustalaniu harmonogramu i tworzeniu projektu badawczego, gdzie uwzględnić należy zasadność użycia poszczególnych metod. Jakie jeszcze korzyści przynosi zaangażowanie tego specjalisty?
Najważniejszy powód to bezpieczeństwo. Badania geofizyczne to badania bezinwazyjne. Oznacza to, że ich przeprowadzenie w żaden sposób nie narusza gruntu czy obiektów, które są ich przedmiotem. Specjalistyczne narzędzia, takie jak georadar, pozwalają w krótkim czasie zbadać dużą powierzchnię, co pozwala szybko stworzyć mapę stanowiskową, a tym samym też usprawnić planowanie prac archeologicznych. Ponadto wyniki badań geofizycznych są uzupełnieniem efektów wykopalisk – dzięki nim badacze zyskują szerszy kontekst w analizie swoich badań.
