Borowik szlachetny. Dlaczego warto go jeść?
Prawdziwek, czyli borowik szlachetny, to jeden z najbardziej lubianych grzybów. Nie bez powodu w starożytnym Rzymie nazywano go mianem „bolites", które było określeniem na najsmaczniejsze rodzaje grzybów. W lasach możemy go znaleźć od czerwca do listopada. Przy zbiorach należy jednak zachować ostrożność – duża część odmian borowików nie nadaje się bowiem do jedzenia. Przeczytaj, gdzie możesz znaleźć prawdziwki, jak je rozpoznać i dlaczego warto je jeść.
Gdzie występują prawdziwki?
Prawdziwki możemy znaleźć na terenie całego kraju – zarówno w lasach iglastych, jak i mieszanych czy liściastych. Występują od czerwca do listopada, a jeśli miesiąc jest bardzo ciepły, to możemy znaleźć ostatnie okazy nawet w grudniu.
Najczęściej borowiki szlachetne pojawiają się pod sosnami, bukami i świerkami. Rosną w charakterystycznych kręgach okalających pień drzewa. Dzieje się tak, ponieważ grzybnia prawdziwków wchodzi w reakcję z korzeniami dębów, sosen, buków i świerków.
Zazwyczaj grzyby wstępują pojedynczo lub w niewielkich skupiskach – z reguły na terenach dobrze oświetlonych, na brzegach lasu lub przy ścieżkach.
Jak rozpoznać prawdziwka?
Borowik szlachetny ma kapelusz o średnicy od 6 do 25 cm. Może on przybierać barwę białą (w przypadku młodych okazów) lub brązową. Skórka kapelusza jest sucha, gładka i matowa w dotyku. W czasie deszczu może stać się lekko klejąca.
Pod kapeluszem znajdują się białe lub kremowe rurki (w przypadku starszych grzybów mogę one przybrać odcień oliwkowy), które łatwo oddzielają się od kapelusza.
Trzon prawdziwka mierzy od 5 do 20 cm – im młodszy jest okaz grzyba, tym grubszy będzie trzon. Ma on barwę białą, piaskową lub szaro-białą. Posiada charakterystyczną siateczkę koloru białego lub jasnobrązowego, która jest mocno widoczna na górze nóżki.
Miąższ borowika szlachetnego ma twardą i mięsistą konsystencję koloru białego. Po przekrojeniu nie zmienia koloru. Świeżo zebrane grzyby wydzielają przyjemny, leśny aromat.
Borowik szlachetny (prawdziwek), a inne borowiki
W naszych lasach występuje kilkanaście rodzajów borowików. Większość z nich to grzyby jadalne. Zaliczamy do nich:
borowiki ceglastopore,
borowiki królewskie,
borowiki usiatkowane,
borowiki ciemnobrązowe,
borowiki żółtobrązowe,
borowiki brzozowe,
borowiki sosnowe.
Przy ich zbiorach należy jednak uważać. Borowiki ceglastopore należy spożywać jedynie po wcześniejszej obróbce termicznej. W przeciwnym wypadku mogą wywołać problemy żołądkowo-jelitowe.
Rozróżniamy również borowiki niejadalne. Cechą, która wyróżnia je spośród innych grzybów jest fakt, że błękitnieją po przełamaniu. Do wspomnianej grupy zaliczamy:
borowiki szatańskie,
borowiki korzeniaste,
borowiki purpurowe,
borowiki ponure.
Dlaczego warto jeść prawdziwki?
Borowik szlachetny w 80% składa się z wody, jednak posiada również sporo składników odżywczych. Znajdziemy w nim między innymi witaminę A, witaminy z grupy B, witaminę C, D oraz E. Zawiera on również wiele soli mineralnych, białka i cukrów, a także magnez, żelazo, fosfor i potas.
Po omawiane grzyby powinny sięgnąć osoby będące na diecie wegańskiej, gdyż zawarte w borowikach białko składa się z doskonale przyswajanych przez człowieka aminokwasów egzogennych. Warto jednak pamiętać, aby nie podawać ich dzieciom i osobom starszym, gdyż zawarta w nich chityna jest ciężkostrawna.
Ze względu na walory smakowe i bogate wartości odżywcze prawdziwków, grzyby te znalazły szerokie zastosowanie kulinarne. Możemy je suszyć, dodawać do sałatek, zup, sosów lub farszów. Świetnie sprawdzą się również jako dodatek do mięsa lub marynowane w zalewie octowej. Możemy je również dodać do świątecznego bigosu.
Borowiki w kuchni. Przepisy na pyszne dania z grzybami
Prawdziwki świetnie sprawdzą się w towarzystwie mięs i makaronów. Możemy przyrządzić z nich sos lub przygotować pyszną zupę grzybową. Poniżej znajdziesz przepisy na pyszne dania z borowikami.
Schab w sosie borowikowym
Przygotuj:
50 g suszonych borowików,
700 g schabu bez kości,
500 ml bulionu,
200 ml śmietanki 30%,
1 cebulę,
2 ząbki czosnku,
1 łyżkę oliwy,
1 łyżkę masła,
2 łyżki posiekanej natki pietruszki,
przyprawy – pieprz, zioła prowansalskie, czerwoną paprykę.
Przed rozpoczęciem gotowania (najlepiej kilka godzin wcześniej) borowiki suszone namocz w 2/3 szklanki zimnej wody. W garnku na oliwie i maśle podsmaż cebulę, dodaj starty czosnek i chwilę podsmażaj razem. Zalej bulionem, dodaj przyprawy i zagotuj.
Schab pokrój na plastry o grubości ok. 1 cm i włóż w gotujący się wywar. Dopraw pieprzem i solą. Po ponownym zagotowaniu zmniejsz ogień, przykryj garnek i gotuj ok. godzinę, w międzyczasie przewracając na drugą stronę.
Grzyby (wraz z wodą, w której się moczyły) dodaj do naczynia z mięsem. Zanurz je całkowicie w wywarze i gotuj 10 minut. Wymieszaj. Wlej śmietankę. Całość gotuj 5 minut. Pod koniec do schabu w sosie borowikowym dodaj natkę pietruszki.
Przepis na zupę grzybową z borowików
Przygotuj:
5 ziemniaków,
1 cebulę,
300 g grzybów,
1 l bulionu drobiowego,
1/3 szklanki białego wina,
1 łyżkę oliwy,
1 łyżkę masła,
150 g śmietany 18%,
natkę pietruszki,
szczyptę suszonego oregano.
Na rozgrzanym maśle i oliwie zeszklij cebulę. Dodaj obrane oraz pokrojone w kostkę ziemniaki i smaż ok. 3 minuty, mieszając. Dodaj pokrojone na kawałki grzyby i suszone oregano, przypraw solą oraz pieprzem i smaż kolejne 3 minuty. Wlej wino i gotuj przez chwilę. Wlej gorący bulion i trzymaj na ogniu ok. 15 minut pod przykryciem, aż ziemniaki będą miękkie. Pod koniec dodaj natkę pietruszki. Śmietanę wymieszaj z kilkoma łyżkami zimnej wody, a następnie z kilkoma łyżkami zupy. Wlej do garnka, cały czas mieszając. Gotową zupę z borowików podawaj z pieczywem.
Przeczytaj również, jak marynować grzyby i dlaczego warto je jeść.
