Nietolerancja fruktozy – przyczyny, objawy, dieta

Nietolerancja fruktozy, czyli cukru owocowego, to jedna z nietolerancji pokarmowych. Jej przyczyną może być wada genetyczna (fruktozemia) lub niedobór lub brak białka, odpowiedzialnego za transport cukru owocowego przez błonę komórkową (zespół złego wchłaniania fruktozy). Przeczytaj, jak rozpoznać nietolerancję fruktozy i jaką dietę wprowadzić, by ograniczyć jej skutki.

Jakie są przyczyny nietolerancji fruktozy?

Nietolerancja fruktozy jest niewłaściwą reakcją organizmu, która pojawia się po spożyciu produktów zawierających fruktozę, czyli cukier owocowy. Wyróżnia się dwa typy nietolerancji fruktozy - wrodzoną (fruktozemia) oraz trzewną (zespół złego wchłaniania fruktozy).

Fruktozemia jest chorobą uwarunkowaną genetycznie, dziedziczoną w sposób autosomalny recesywny. Aby dziecko zachorowało, musi otrzymać po jednej kopii wadliwego genu od każdego z rodziców). Jej przyczyną jest niedobór lub brak aldolazy fruktozo-1-fosforanowej, enzymu biorącego udział w metabolizmie fruktozy w wątrobie.

Z kolei zespół złego wchłaniania fruktozy wynika z niedoboru lub braku białka, które jest odpowiedzialne za transport cukru owocowego przez błonę komórkową. Gdy w organizmie brakuje tego białka, fruktoza nie może zostać rozłożona i ulega fermentacji bakteryjnej w jelicie grubym. W konsekwencji tworzą się kwasy i gazy, które działają drażniąco na błonę śluzową, powodując przykre dolegliwości ze strony układu pokarmowego.

Objawy nietolerancji fruktozy

W przypadku fruktozemii objawy pojawiają się w momencie odstawienia dziecka od piersi, a jeśli jest karmione sztucznie - zaraz po podaniu mu mieszanek słodzonych sacharozą. Są to między innymi:

hipoglikemia (apatia, senność, drgawki, omdlenia),
wymioty,
powiększenie wątroby,
żółtaczka,
krwotoki,
objawy infekcji układu moczowego.

To bardzo ważne, by po zauważeniu powyższych objawów od razu udać się do lekarza. Jeśli na tym etapie nie wyeliminuje się fruktozy z diety, może dojść do kolejnych epizodów hipoglikemii, a dalej nawet do niewydolności wątroby i nerek.

W przypadku zespołu złego wchłaniania fruktozy objawy pojawiają się zazwyczaj w niedługim czasie po spożyciu produktów zawierających cukier owocowy. Są to między innymi:

nudności i wymioty,
ból brzucha,
biegunka,
wzdęcia,
oddawanie nadmiernej ilości gazów,
brak apetytu
niedobór wagi lub wzrostu.

Nietolerancja fruktozy, a dieta

Dieta w przypadku nietolerancji fruktozy jest podstawą leczenia. W przypadku fruktozemii konieczne jest natychmiastowe odstawienie wszelkich pokarmów i płynów, które zawierają fruktozę. Zespół złego wchłaniania fruktozy nie wymaga aż tak drastycznych działań. W zależności od stopnia nietolerancji dieta pacjenta może być eliminacyjna lub ograniczająca.

Warto zrezygnować z:

gazowanych napojów owocowych,
drobno pestkowych, świeżych owoców - jabłek, gruszek, arbuza,
owoców suszonych,
przetworów owocowych,
miodu,
soków warzywnych i owocowych,
niektórych warzyw - groszku zielonego, ziemniaków, marchwi, pietruszki, rzodkiewki i ogórków.

W niewielkich tylko ilościach można jeść brukselkę, dynię, cebulę, kapustę białą, czerwoną, pomidory i różnego rodzaju fasolę. Dozwolone są również małe porcje pszenicy, jęczmienia, soi, jogurtów owocowych i innych produktów mlecznych z dodatkiem owoców.

Zamiast zabronionych warzyw i owoców można sięgnąć po owoce o niższej zawartości fruktozy. Są to między innymi cytrusy, owoce grubo pestkowe, jak np. śliwki, owoce jagodowe, banany, ananasy oraz kiwi. Z warzyw spokojnie można jeść szparagi, szpinak, sałatę, kalafior czy buraki.

Warto również zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu - pić naturalną wodę mineralną, różnego rodzaju niesłodzone herbaty - oraz zdrową dietę bogatą w ryby, mięso, naturalne produkty mleczne, jaja, tłuszcze roślinne.