Zakładanie fundacji i zasady jej rozliczania

Fundacja to organizacja pozarządowa, którą powołano w celach społecznych lub użytecznych gospodarczo. Zazwyczaj celem jej działalności jest ochrona zdrowia oraz środowiska, rozwój gospodarki, edukacji czy sztuki. Zasady jej funkcjonowania określają ustawa o fundacjach oraz wewnętrzny statut. To także nietypowy rodzaj działalności, który podlega licznym regulacjom prawnym. Jak możemy założyć fundację i ją rozliczać?

Zakładanie i prowadzenie fundacji

Nim fundacja będzie mogła rozpocząć swoją działalność, jej fundator musi dopełnić kilku formalności. Pierwszym krokiem jest ustalenie funduszu założycielskiego. Towarzyszyć temu powinno ustanowienie oświadczenia woli – może nim być akt notarialny lub testament. Na kolejnym etapie sporządzany jest statut organizacji, który reguluje kwestie związane ze sposobem funkcjonowania fundacji. Po jego ustaleniu możliwe jest wpisanie organizacji do Krajowego Rejestru Sądowego, co nadaje jej osobowość prawną i pozwala podejmować czynności prawne. Rejestracja w KRS wiąże się ponadto z obowiązkiem stosowania kodu PKD, którym w świetle polskiej klasyfikacji jest PKD 94.99.Z – działalność pozostałych organizacji członkowskich gdzie indziej niesklasyfikowana.  

Działalność gospodarcza, jaką obejmuje działalność fundacji, zobowiązuje ją do prowadzenia pełnej księgowości. W branży rachunkowości funkcjonują biura rachunkowe, takie jak Notax, które usługi kierują właśnie do organizacji pozarządowych. W określonych przypadkach fundacje mogą funkcjonować w oparciu na zasadach uproszczonej księgowości. Przypadki te obejmują między innymi:

• brak statusu organizacji pożytku publicznego;
• w roku poprzedzającym dochody fundacji nie przekroczyły stu tysięcy złotych;
• przychody uzyskiwane są wyłącznie z tytułu sprzedaży, najmu lub dzierżawy składników majątkowych;
• przychody uzyskiwane są wyłącznie z tytułu darowizn, składek członkowskich, spadków, zapisów czy dotacji.

Decyzję o prowadzeniu fundacji w oparciu na uproszczonej księgowości zgłosić należy do naczelnika urzędu skarbowego do końca pierwszego miesiąca roku podatkowego, w którym została ona wprowadzona.

Fundacja a deklaracje podatkowe

Co do zasady fundacja zobowiązana jest do opłacania podatku dochodowego od osób prawnych czy innych wymaganych podatków. O tym, czy organizacja może zostać zwolniona z obowiązku podatkowego, decyduje ustalony przez nią statut i wpisane w niego cele. Jeśli są nimi dochody określone w artykule 17 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, fundacja nie podlega opodatkowaniu.

Wobec organizacji pozarządowych stosuje się ogólne zasady ewidencji VAT. Oznacza to, że fundacja może mieć status czynnego płatnika VAT, jeśli uzyskuje dochody prowadzonej działalności – również wówczas, gdy środki te przekazywane są na cele statutowe. Wyjątkiem jest tu sytuacja, gdy przychód uzyskiwany jest ze składek czy darowizn.

W zakresie składek ZUS fundacja zobowiązana jest do opłacania składek zdrowotnych, społecznych i na fundusz pracy za zatrudnionych pracowników oraz członków zarządu lub założycieli, którzy nawiązali z organizacją dodatkową współpracę na podstawie cywilnoprawnej.