Najważniejsze informacje na temat badań medycyny pracy

Lekarze medycyny pracy wykonują na zlecenie pracodawców, a także samych pacjentów różnego rodzaju badania. Wymagane są one zaś do podejmowania pracy w określonych zawodach. Przede wszystkim badania medycyny pracy muszą być wykonywane dla pracowników, których stosunek pracy reguluje umowa o pracę. Ważne są również analizy stanu zdrowia kierowców, osób pracujących w szkodliwych warunkach, a także robotników budowlanych czy wysokościowych. Jakie rodzaje badań można zatem wyróżnić? Gdzie udać się na wizytę? Kto zobowiązany jest do uiszczenia stosownych opłat?

Rodzaje badań medycyny pracy

Badania medycyny pracy to przede wszystkim badania profilaktyczne pracowników, które są bezsprzecznie wymagane między innymi dla każdej osoby pracującej na umowę o pracę. Wyróżnia się zaś ich trzy rodzaje:

1. Badania wstępne – wykonywane przed rozpoczęciem przez pracownika pracy w danym zakładzie pracy, a także przed zmianą stanowiska w obrębie tego samego zakładu.
2. Badania okresowe – wykonywane okresowo zgodnie z wyznaczonymi terminami przez cały okres zatrudnienia w danym zakładzie pracy.
3. Badania kontrolne – wykonywane po chorobie trwającej dłużej niż 30 dni.

• Badanie końcowe – dodatkowy typ badania, który wykonywany jest nie na wniosek pracodawcy, lecz pracownika. Wniosek o takie badanie może zaś złożyć pracownik, którego stosunek pracy uległ rozwiązaniu, a pracował on w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających. Zaświadczenie z takiego badania może być ważne dla ubezpieczyciela czy ZUS-u.

Do badań przeprowadzanych przez lekarzy medycyny pracy zalicza się również badania dla kierowców, badania dla studentów/uczniów oraz badania sanitarno-epidemiologiczne:

• badania dla kierowców – wykonywane są one dla kierowców zawodowych, a także potrzebne są do wyrobienia prawa jazdy każdej kategorii. W przypadku taksówkarzy, kierowców karetek czy też pojazdów ciężarowych należy badania powtarzać co 5 lata. O tym obowiązku muszą pamiętać osoby, które nie ukończyły 60. roku życia i pracują w zawodzie. Starci kierowcy są zobowiązani do wizyt u lekarza medycyny pracy raz na 30 miesięcy.
• Badania sanitarno-epidemiologiczne – dotyczą osób zatrudnionych przy wytwarzaniu, obróbce i handlu żywnością, czyli pracowników zakładów zajmujących się wytwarzaniem żywności. Badaniami tymi objęci są też pracownicy sklepów spożywczych, restauracji, żłobków, przedszkoli, a także wszyscy ci, którzy w inny sposób mają kontakt ze środkami spożywczymi. Badania sanitarno-epidemiologiczne są też wymagane dla osób pracujących z dziećmi i młodzieżą, nawet jeśli codzienne obowiązki nie wymagają kontaktu z żywnością.
• Badania dla uczniów i studentów – są to badania kwalifikacyjne do nauki zawodu. Najczęściej zlecane są dla uczniów szkół zawodowych i technicznych, w tym w trakcie kształcenia wyższego na politechnikach.

Wszystkie wymienione badania wykonać można w Poradni Medycyny Pracy Izabeli Gmyrek. Ośrodek znajduje się w Nowej Soli przy ulicy Wrocławskiej 2. To tam wykonywane są też badania psychologiczne, a także specjalistyczne badania medycyny pracy np. badania dla płetwonurków i badania dla osób występujących o pozwolenie na broń.

Zakres badań medycyny pracy

Warto podkreślić, iż zakres badań profilaktycznych pracowników, badań sanitarno-epidemiologicznych czy też badań dla kierowców zależy w dużej mierze od celu badania, od wykonywanego zawodu, wieku pacjenta, a także innych indywidualnych czynników. Na ogół badanie medycyny pracy to złożony wywiad lekarskich, podstawowe badanie okulistyczne i laryngologiczne, a także psychologiczne i neurologiczne.

Często pomocniczymi badaniami są zaś wyniki EKG, USG czy nawet badanie poziomu glukozy. Lekarz medycyny pracy może zatem przed wydaniem orzeczenia wysłać pacjenta na dodatkowe konsultacje do specjalistów, a także na badania diagnostyki obrazowej czy laboratoryjnej.

Wszystkie badania kończą się wydaniem zaświadczenia lekarskiego. Jeśli pracownik/pracodawca nie zgodzi się z jego treścią, może wystąpić w ciągu 7 dni od wydania zaświadczenia o przeprowadzenie ponownego badania. Wykonywane jest ono wtedy w Wojewódzkim Ośrodku Medycyny Pracy i jest ono ostateczne.

Badania lekarskie pracowników a obowiązki pracodawcy

Artykuł 211 pkt 5 Kodeksu pracy stanowi, iż jednym z podstawowych obowiązków pracownika jest poddawanie się wstępnym, okresowym i kontrolnym, a także innym zleconym badaniom lekarskim oraz stosowanie się do wskazań lekarskich. Nie oznacza to jednak tego, że w związku z badania medycyny pracy żadnych obowiązków nie ma pracodawca. To na jego barkach spoczywa obowiązek:

• przygotowania skierowania na badanie, które musi być wystawione na ustawowym druku. To ono jasno określa stanowisko pracy pacjenta, a także wszystkie warunki uciążliwe i szkodliwe jego zawodu oraz miejsca pracy. To m.in. od treści skierowania – od wyszczególnionych warunków pracy – zależy zakres badań.
• Opłacenia wizyty u lekarza medycyny pracy oraz wszystkich badań dodatkowych. Pracownik zachowuje również prawo do wynagrodzenia za czas wykonania badania, a w przypadku podróży do innej miejscowości jej koszty ponosi pracodawca.
• Archiwizowania zaświadczeń lekarskich pracowników czy okazywania ich przed organami kontrolnymi.

Pamiętać też należy, że pracodawca dopuszczający pracownika do pracy bez aktualnych badań narusza przepisy BHP. Na podstawie art. 283 §1 k.p., może na niego zostać nałożona kara grzywny w wysokości od 1000 zł do 30000 zł.