Zabytki architektury w Krakowie

Nazwa kamienicy pochodzi od kupieckiej rodziny Hipolitów, którzy byli jej właścicielami w XVII wieku. Później wielokrotnie zmieniała zarządców. Najprawdopodobniej powstała już w XIV wieku. W swojej historii była wielokrotnie przebudowywana, i z każdego okresu zachowały się szczątkowe dekoracje. Można tu oglądać XIV-wieczne piwnice i kamienne portale, renesansowe kolumny międzyokienne i polichromię, barokowe stiuki Baltazara Fontany i fryz podstropowy, a także drewniane ganki podwórka. Rokoko i XIX w. zostawiły swój ślad w postaci polichromii. Dzisiaj Kamienica Hipolitów to jeden z oddziałów Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, gdzie funkcjonuje stała wystawa pt. "Mieszczański dom". Zwiedzanie kamienicy to okazja do zapoznania się z odrestaurowanymi wnętrzami, na II piętrze odtworzono wnętrza XIX-wieczne. Z zewnątrz kamienica nie prezentuje się imponująco, ale urzeka prostotą formy. Uwagę zwraca na pewno umieszczone na szczycie Oko Opatrzności.

Kamienica Lamellich powstała w XVIII w. w wyniku połączenia trzech gotyckich kamienic. Zajmuje dzisiaj cały róg skrzyżowania ulic Szpitalnej i Mikołajskiej. Przebudowy kamienicy dokonał bogaty kupiec włoski z rodziny Lamellich, i stąd właśnie pochodzi nazwa budynku. W środku zachowały się polichromie pochodzące z XV wieku. Nawiązują one do tematyki sakralnej. Niegdyś w budynku znajdowało się Bractwo Miłosierdzia, pierwsza organizacja charytatywna w Polsce. Obecnie kamienica Lamellich służy jako siedziba Śródmiejskiego Ośrodka Kultury. Nad trójarkadowym wejściem głównym umieszczono balkon, a nad nim rzeźbioną dekorację w formie tympanonu. Fragmenty ścian budynku, znajdujące się bezpośrednio pod zadaszeniem, ozdobione zostały pasem nawiązującym do antycznego wątku tryglifowo-metopowego.

Kamienica Morsztynowska to dzisiaj jedna z trzech kamienic, którą zajmuje restauracja Wierzynek. Restauracja została otwarta w 1947 r. przez Kazimierza Książka. Nazwa kamienicy pochodzi od rodziny Morsztynów, właścicieli z XV wieku. Jednak dzisiejszy wygląd zawdzięcza XIX-wiecznym przebudowom, dokonanym przez Antoniego Morbitzera. Wewnątrz można podziwiać Salę Pompejańską z polichromią z końca XVIII w., oraz Salę Rycerską, w której znajdują się pochodzące z XIV w. główki, służące jako wsporniki. Na pierwszym piętrze znajdują się także XVI-wieczne stropy.

Kamienica Szołayskich im. Feliksa Jasieńskiego została wybudowana w latach 1815-1818. Do jej budowy wykorzystano mury średniowiecznego budynku. Początkowo przeznaczona była dla rodziny Marciszewskich. Dopiero w 1902 r. zamieszkała tam rodzina Włodzimiery i Adama Szołayskich. Już dwa lata później budynek został przekazany do celów muzealnych. Po remoncie w 2003 r. Kamienica Szołayskich stała się siedzibą Muzeum Stanisława Wyspiańskiego. Wewnątrz znajdują się piękne, drewniane, zabytkowe schody oraz polichromie z różnych epok. Kamienica Szołayskich ma jedynie dwie kondygnacje. Na samym dole znajdują się arkadowe okna, kolejne dwa piętra to oddzielne ciągi okien, przedzielone gzymsami. Fasada nie zawiera dodatkowych dekoracji.

Kaplica w obecnym kształcie została wybudowana w XVII w., między 1689 a 1690 rokiem. Poprzednio w tym miejscu stała kaplica zniszczona w kilku pożarach. Budowę zainicjowała Justyna Oraczewska z klasztoru Norbertanek. Drewniana konstrukcja kaplicy wzniesiona została w konstrukcji zrębowej na planie ośmiobocznym. Dach kaplicy pokryty został gontem. Drzwi wejściowe do kaplicy zdobią zabytkowe okucia z XVII wieku. W marcu 2008 r. przed kaplicą został ustawiony pomnik Jana Pawła II.

Klasztor Cystersów w Mogile powstał w XIII wieku. Był kilkakrotnie grabiony, m.in. przez Tatarów i Szwedów. Wewnątrz świątyni możemy podziwiać liczne malowidła, wśród nich dzieła Stanisława Samostrzelnika. Ważne miejsce w opactwie zajmuje krzyż, który słynie z łask. Odbywają się do niego liczne pielgrzymki.

Bazylika jest centralnym ośrodkiem kultu Najświętszego Serca Jezusa w Polsce. Wybudowana została w latach 1909-1912 wg projektu Franciszka Mączyńskiego. Ten modernistyczny w duchu budynek wyróżnia przede wszystkim 68-metrowa wieża. Przy wejściu głównym stoją rzeźby Xawerego Dunikowskiego, zaś wnętrze bogato ozdobione zostało rzeźbami, mozaikami i szlachetnymi materiałami.

Kościół św. Andrzeja został zbudowany w latach 1079-1098 w stylu romańskim. Zachował się on do obecnych czasów bez większych zmian w zewnętrznym wyglądzie, mimo kilku pożarów i remontów oraz dodania hełmów na wieżach. W XVIII w. odbyła się wymiana wnętrza, nowe zostało wykonane w stylu barokowym, podziwiać je można do dzisiaj. Budynek ma charakter obronny, wykorzystywany był w tym celu kilkukrotnie - zachowały się oryginalne otwory strzeleckie na ścianach świątyni. We wnętrzach znajdują się m.in. zabytkowe organy 8-głosowe czy barokowe tabernakulum z XVIII wieku.

Kościół św. Anny to zabytkowa kolegiata, której historia sięga XIV w., kiedy wybudowano tu drewniany kościółek. Spłonął on wiek później, a na jego miejscu powstał kościół gotycki. Ten z kolei na przełomie XVII i XVIII w. został zastąpiony projektem Holendra, Tylmana z Gameren. Dzisiaj jest to jeden z najpiękniejszych przykładów architektury baroku sakralnego w Polsce. Wewnątrz podziw wzbudza obfitość motywów zdobniczych, rozmaitość przedstawień oddanych w rzeźbach, reliefach i malowidłach. W jednej z kaplic stoi od 1822 r. pomnik Mikołaja Kopernika, wykonany przez Jana Nepomucena Galli. Był to pierwszy pomnik tego astronoma w Polsce.