Promienie rentgenowskie – wynalazek, który zmienił świat

Promienie rentgenowskie, znane na świecie również pod nazwą promieniowania X, to jedno z odkryć, które kompletnie zrewolucjonizowały świat nauki. Ich odkrywca, Wilhelm Conrad Röntgen otrzymał za to osiągnięcie pierwszą w historii nagrodę Nobla w zakresie fizyki. Dowiedz się więcej o odkryciu promieni X, ich właściwościach i zastosowaniu oraz bezpieczeństwie.

Czym jest promieniowanie rentgenowskie i kiedy je odkryto?

Ciężko wyobrazić sobie współczesną medycynę bez popularnego „rentgena”. To jedno z często stosowanych badań diagnostycznych. Promieniowanie X to rodzaj promieniowania elektromagnetycznego, które jest wytwarzane podczas wyhamowywania elektronów. Badania na ten temat prowadziło wielu naukowców pod koniec XIX wieku. Jednak to Wilhelmowi Röntgenowi, niemieckiemu fizykowi, jako pierwszemu udało się promienie X opisać i nazwać.

Naukowiec prowadził doświadczenia z cylindryczną, próżniową lampą ze szkła z wtopionymi elektrodami. Specyficzne promienie, które wydostawały się na zewnątrz, powodowały świecenie papieru pokrytego platynocyjankiem baru, nawet wtedy, gdy między nim a lampą naukowiec umieszczał grubą tekturę i talię kart. Dalsze badania pozwoliły mu odkryć, że promienie X przechodzą także między innymi przez drewno i, co okazało się najważniejsze, przez tkanki miękkie, czyli ciało organizmów żywych.

Pierwszą „pacjentką”, której wykonano zdjęcie rentgenowskie była żona Wilhelma, Berta. Odkrycie to zmotywowało fizyka do szybkiej publikacji pracy naukowej na ten temat. Ukazała się ona w 1895 roku, a 6 lat później naukowiec otrzymał nagrodę Nobla.

Promieniowanie X – zastosowanie

Nowoczesnych aparatów RTG, bazujących na odkryciu niemieckiego fizyka, używa się powszechnie do tak zwanej diagnostyki obrazowej. Ich sprzedażą zajmują się wyspecjalizowane firmy, takie jak Diamedica Sp. z o.o.

Promieniowanie rentgenowskie umożliwia diagnostykę złamań kości czy chorób płuc. Wykorzystują je również tomografy komputerowe. Używa się go także w radioterapii, czyli metodzie zwalczania niektórych nowotworów. Promienie RTG znajdują zastosowanie jednak nie tylko w medycynie. Używa się ich też:

• na lotniskach – do sprawdzania zawartości bagażu,
• w przemyśle – na przykład do badania jakości materiałów czy składu chemicznego substancji,
• do sterylizacji i przedłużania okresu świeżości żywności,
• w celach naukowych – na przykład do badania zawartości wykopalisk czy innych zabytkowych przedmiotów.

Promieniowanie rentgenowskie – czy jest szkodliwe?

Wiedza o szkodliwości nadmiernej ekspozycji na promieniowanie jest powszechna. Mimo iż nowoczesne aparaty rentgenowskie używają znacznie mniejszych dawek promieni niż kiedyś, nadal mogą być one szkodliwe dla zdrowia. Promienie X są w stanie spowodować szereg spustoszeń w organizmie, szczególnie groźne są też dla kobiet w ciąży. Nie oznacza to jednak, że należy bać się pojedynczego badania. Przy zastosowaniu standardowych wymogów bezpieczeństwa i użyciu nowoczesnej aparatury krótka ekspozycja na promienie RTG nie ma prawa zaszkodzić.

Warto wiedzieć, że promieniowanie rentgenowskie występuje też naturalnie, w atmosferze, przyjmujemy je więc każdego dnia. Wykonanie pojedynczego zdjęcia RTG powoduje zaś ekspozycję na ilość promieni porównywalną ze spędzeniem trzech dni na powietrzu. Korzyści z przeprowadzonego badania mogą być zaś bezcenne.