Jak zmieniły się obyczaje ślubne?

Niektóre ze znanych nam dziś tradycji wywodzą się jeszcze ze staropolskich zwyczajów. Inne kwestie są całkiem nowe. Pozostają jednak podstawy, takie jak zaręczyny, ślub, goście czy przyjęcie weselne. Jak było kiedyś, a jak jest dzisiaj?

Przed weselem

Dziś, tradycyjnie, zarówno przyszły Pan Młody jak i Panna Młoda w krótkim okresie przed ślubem biorą udział w wieczorach kawalerskich i panieńskich. Do współczesnych „zwyczajów” wchodzą zakrapiane alkoholem imprezy, niejednokrotnie porywanie delikwenta. Często też dla narzeczonych przygotowywane są różne zabawne niby-wyzwania, których mają się podjąć przed zawarciem związku. 

Warto jednak wiedzieć, że o ile pojęcie wieczoru kawalerskiego takie nowe nie jest, o tyle wieczorem panieńskim był kiedyś obrzęd "rozplecin". Brały w nim udział Panna Młoda i druhny, a oznaczał on pożegnanie stanu panieńskiego. Charakterystycznymi cechami tej tradycji było śpiewanie smutnych pieśni przez druhny i ozdabianie warkocza narzeczonej kwiatami i wstążkami. Następnie pojawiał się orszak weselny, na czele którego stał starosta. To właśnie on (ewentualnie brat narzeczonej albo drużba) rozplatał dziewczynie warkocz. To był symboliczny początek zabawy, która trwała aż do rana.

Zaręczyny, oświadczyny?

Dziś to młodzi decydują o wstąpieniu w związek małżeński. Kiedyś wybór małżonka, czy żony w dużej mierze zależał od rodziców. Do obowiązujących obyczajów związanych z tym, co dziś rozumiemy jako zaręczyny należały zmówimy, zrękowiny i zdawiny. 

Zmówiny były umową zawieraną między rodzinami narzeczonych. Ustalało się w niej czas i warunki zawarcia ślubu. Zrękowiny natomiast następowały w dniu ślubu i polegały na wzajemnym składaniu podarków przez rodziny młodych. Ostatnim „etapem” były zdawiny, czyli symboliczne oddanie dziewczyny pod opiekę i władzę męża. Był to nie tylko zwyczaj, ale i formalność, która oznaczała świeckie zawarcie małżeństwa.

Dziś z tych zwyczajów pozostało nam proszenie o rękę dziewczyny jej rodziców przez Pana Młodego i oczywiście same zaręczyny, których najbardziej charakterystycznym elementem jest włożenie na palec narzeczonej pierścionka. W Polsce przyszła żona nosi go na serdecznym palcu prawej ręki.

Wesele

Sam kształt przyjęcia weselnego zarówno kiedyś, jak i dziś zależał od regionu kraju, z którego są młodzi. Kiedyś, tradycyjne wesele odbywało się w domu Panny Młodej. Dziś, szperając w Internecie możemy znaleźć liczne restauracje i motele, takie jak na przykład Ballaton, które oferują wynajem sali bankietowej na taką okoliczność. 

Zmienia się serwowane menu. Podaje się już nie tylko tradycyjne potrawy, ale również dania różnych kuchni świata. Ze staropolskich zwyczajów przejęliśmy obrzędowe przywitanie Państwa Młodych chlebem i solą oraz pierwszy taniec. 

Ten ostatni obrządek nieco się zmienił, ponieważ kiedyś żona zaczynała taniec ze starostą, a potem była „odbijana” tak by w końcu trafić w ramiona męża. Teraz to małżonkowie zaczynają przyjęcie, zapraszając do tańca resztę gości. Jednym ze zwyczajów, który również przetrwał w zmienionej formie są oczepiny. Kiedyś polegały na zdjęciu welonu i obcięciu warkocza dziewczynie. Później nakładało się jej, symbolizujący małżeństwo czepiec. Dziś, około północy żona zdejmuje welon i rzuca go między niezamężne panny, bawiące się na weselu. Podobnie też robi ze ślubnym bukietem, a według tradycji, ta, która go złapie następna wyjdzie za mąż.