Dlaczego zmieniamy czas?

Zmiana czasu to szczególny proces, przez który przechodzimy dwa razy w roku. Zegary na czas zimowy przestawiamy w ostatni weekend października, natomiast na letni w ostatni weekend marca. W 2020 roku zegary przestawiamy w nocy z 24 na 25 października. Pomimo że nasze organizmy buntują się, przesunięcie czasu znajduje uzasadnienie tłumaczone troską o gospodarkę i oszczędzanie energii.

Krótka historia zmiany czasu

Historia przestawiania zegarków sięga znacznie daleko w przeszłość, aż do czasów Benjamina Franklina, który jako pierwszy dostrzegł taką potrzebę z punktu widzenia korzyści ekonomicznych. Wywody uczonego były jednak żartobliwe i potraktowano je z przymrużeniem oka.

Kolejną próbę podjął w 1907 roku brytyjski polityk William Willet, który w swojej broszurze The Waste of Daylight wyliczył, że przesunięcie czasu o 80 minut spowoduje oszczędności w wysokości 2,5 mln funtów pozyskane na oświetleniu. Zważywszy współczesne wykorzystanie energii elektrycznej, nietrudno wyobrazić sobie wielkość tych oszczędności. Willet uważany jest za twórcę koncepcji zmiany czasu wprowadzonej w praktyce w 1916 roku w Rzeszy Niemieckiej. W Wielkiej Brytanii zmiana czasu obowiązuje od 1918 roku.

Polska ostatecznie wprowadziła ten obowiązek w 1983 roku, chociaż kilkuletnie okresy jej stosowania obowiązywały też wcześniej. Na świecie stosuje ją około 70 krajów, w tym prawie wszystkie państwa europejskie poza Islandią, Rosją i Białorusią.

Czy zmiana czasu przynosi rzeczywiste korzyści?

Oczywiste jest, że tak drastyczna ingerencja w rytm życia nie miałaby racji bytu bez oczekiwanych korzyści. Do najważniejszych zalicza się oszczędności w wykorzystaniu energii elektrycznej przeznaczonej na oświetlenie.

Przesunięcie zegara związane jest z aktywnością słońca, które zimą świeci na naszej półkuli w innych godzinach niż latem. Zmiana czasu z letniego na zimowy pozwala na efektywniejsze wykorzystanie słonecznej części dnia i dostosowanie do niej okresu największej aktywności ludzi. Takie przesunięcie zegara oznacza też wiele innych korzyści związanych z naturalnym oświetleniem. Jako dodatkowe zalety wymienia się na przykład bezpieczne podróżowanie po drogach czy mniej włamań do mieszkań.

Z drugiej strony przestawianie czasu wiąże się też z dużymi kosztami szczególnie dotkliwymi w transporcie, gdzie wymagane są godzinne przestoje lub opóźnienia pociągów. Zmiana ma też negatywny wpływ na systemy informatyczne, które są powszechnie wykorzystywane w tysiącach instytucji. Dziś polemizuje się już, czy koszty zmiany czasu nie przekraczają korzyści osiąganych przez ten proces.