Czym jest status uchodźcy i na czym polega procedura jego ustalania?
Obecnie w wielu regionach świata występują konflikty zbrojne, zamieszki, kryzysy polityczne, na skutek których dochodzi do łamania podstawowych praw człowieka, jak prawo do życia. Bywa, że obywatele niektórych krajów postanawiają z nich uciec, by ocalić siebie i swoich bliskich, szukając pomocy w innych państwach. Czym jest status uchodźcy oraz na czym polega procedura jego ustalenia – obie kwestie przeanalizujemy w niniejszym artykule.
Co oznacza termin uchodźca? Szczegółowo zagadnienie to precyzuje Artykuł 1 Konwencji Genewskiej, dotyczącej statusu uchodźców, z 28. lipca 1951 roku. Zgodnie z tym dokumentem każda osoba, która opuściła swój kraj w uzasadnionej obawie przed prześladowaniami oraz dyskryminacją na tle religijnym, rasowym, społecznym, narodowościowym lub politycznym i nie ma możliwości lub nie chce pozostać na terytorium własnego kraju, ma prawo ubiegać się o ochronę ze strony innego państwa.
Kto nie otrzyma statusu uchodźcy?
Istnieje kilka istotnych przesłanek, które nie pozwalają zakwalifikować danej osoby jako uchodźcy. Jak podkreśla Krystyna Hawari – Ołówko z Biura prawnego Sara: statusu uchodźcy nie otrzymają cudzoziemcy, którzy powrócili do swojego kraju lub zdecydowali się na opuszczenie jego terytorium na przykład z powodów ekonomicznych i nie grożą im prześladowania, kara śmierci albo tortury.
Wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej – procedury
Każdy wnioskodawca, który chce uzyskać ochronę państwa polskiego, powinien złożyć wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej w oddziale Straży Granicznej i skierować go bezpośrednio do Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców. Zamiar złożenia takiego pisma można zgłosić już w trakcie przekraczania granicy, wówczas strażnicy graniczni podpowiedzą na miejscu, co należy zrobić oraz jakie dokumenty przygotować.
Podczas wizyty w urzędzie każda osoba powyżej 14. roku życia, ubiegająca się o status uchodźcy pozostawia odciski palców i jest zobowiązana do przedstawienia wszelkich posiadanych dokumentów oraz dowodów, dokumentujących jej sytuację życiową. Wniosek trzeba składać osobiście, a jeśli z jakichkolwiek powodów jest to utrudnione, istnieje możliwość wysłania wstępnej deklaracji mailowo albo pocztą tradycyjną, a organizacją transportu osób małoletnich lub niepełnosprawnych zajmuje się Straż Graniczna. Niezależnie od wieku, wnioskodawca musi zezwolić na wykonanie aktualnego zdjęcia, a także badań lekarskich, wywiadu sanitarnego i osobistej rozmowy z funkcjonariuszem w zrozumiałym języku. Do momentu otrzymania decyzji taka osoba może swobodnie korzystać z pomocy medycznej oraz socjalnej.
