Pomiary na stanowiskach pracy - przepisy i zasady

Polskie przedsiębiorstwa muszą spełniać szereg norm i podlegać badaniom, aby istniała pewność, że oferowane przez nie stanowiska pracy są bezpieczne i wolne od szkodliwych substancji. Jak wyglądają pomiary czynników środowiska pracy, kto musi je wykonać i co, jeśli normy są przekroczone?

Obowiązkowe badania środowiskowe

Na pracodawcy leży obowiązek przeprowadzenia badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Pierwsze przeprowadza się do 30 dni od rozpoczęcia działalności.

Wbrew pozorom czynników szkodliwych dla pracowników może być wiele i mogą pochodzić z niepozornych źródeł. Na toksyczne opary są narażeni zarówno pracownicy warsztatu lakierniczego, jak i pracownicy siedzący w ciasnych biurach, wdychający opary z dużej drukarki! Co ciekawe, pomiary sprawdzają nie tylko oddziaływanie na zdrowie pracownika, ale też na jego "przyszłe pokolenia". 

Badania, w zależności od narażenia na konkretne czynniki i ich skutki wykonuje się ciągle, co trzy miesiące, pół roku, rok lub raz na dwa lata. Do rzeczy szkodliwych zalicza się: czynniki chemiczne, o działaniu rakotwórczym i mutagennym, pole elektromagnetyczne, promieniowanie elektromagnetyczne, promieniowanie optyczne nielaserowe, promieniowanie laserowe, azbest, pył, gorący i zimny mikroklimat, hałas, hałas ultradźwiękowy czy drgania mechaniczne działające na organizm człowieka przez kończymy górne lub ogólnie. Jest to bardzo szeroki zakres, na który mogą być narażeni pracownicy wszelkich zawodów - od nauczycieli i lekarzy, przez pracowników administracji publicznej, po budowlańców, inżynierów, żołnierzy, policjantów i wielu innych.

Obowiązujące normy

W badaniach środowiskowych obowiązuje kilka norm, których przekroczenie wpływa na częstotliwość przeprowadzanych badań. Najważniejszym kryterium jest najwyższe dopuszczalne stężenie (NDS). Jest to wartość średnia ważona czynnika szkodliwego dla zdrowia, którego oddziaływanie na pracownika w ciągu 8 godzin i przeciętnego tygodnia pracy nie spowoduje ujemnych zmian w stanie zdrowia. Najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe (NDSCh) to wartość, która nie powinna spowodować negatywnych zmian w stanie zdrowia, gdy pracownik przebywa w nich nie dłużej, niż 15 minut i nie częściej, niż dwa razy w czasie zmiany, w odstępie krótszym, niż 1 godzina. Z kolei najwyższe dopuszczalne stężenie pułapowe (NDSP) to takie, które nie może być przekroczone kiedykolwiek w czasie pracy.

Wykonanie badania

Na pracodawcy ciąży obowiązek wynajęcia i opłacenia podmiotu, który będzie wykonywał badania pomiarowe. Mogą je wykonać tylko specjalistyczne laboratoria. Należą do nich: laboratoria szkół wyższych, instytutów naukowych PAN lub badawczych, laboratoria państwowych i wojskowych inspekcji sanitarnych, oraz prywatne laboratoria, takie, jak Blachownia Laboratorium Badawcze sp. z o.o. - certyfikowane w zakresie wykonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.