Na czym polegają prace archeologiczne?
Prace archeologiczne związane są z wykopaliskami z poprzednich epok, które mogą stanowić ważny aspekt w kontekście dziedzictwa narodowego oraz posiadać walory historyczne i kulturowe, np. fragmenty ceramiki, narzędzi, monety czy nawet ludzkie szczątki. W skład takich prac wchodzi szereg czynności i badań pozwalających archeologom na zgłębianie i odkrywanie prawdy dotyczącej życia naszych przodków. Jakie badania wykonuje się w ramach archeologicznych wykopów?
Należy zacząć od tego czym są badania archeologiczne. W ustawie „O ochronie zabytków i opiece nad zabytkami” istnieje zapis mówiący o tym, że „są to działania mające na celu odkrycie, rozpoznanie, udokumentowanie i zabezpieczenie zabytku archeologicznego. Tym mianem z kolei określa się obiekty nieruchome, tzw. stanowiska archeologiczne, czyli tereny podziemne lub podwodne świadczące o funkcjonowaniu człowieka oraz obiekty ruchome, które stanowią namacalny przykład jego działalności. W zależności od rodzaju zabytku badania archeologiczne mogą mieć inny zakres.
Nadzór archeologiczny
Jak mówią eksperci z firmy Detekt oferującej usługi archeologiczne, to najprostsza, a zarazem najtańsza forma badań. Działania polegają na stałej obecności archeologa w miejscu prowadzonych prac ziemnych w strefie ochrony konserwatorskiej. Ich celem jest rozpoznanie, udokumentowanie w postaci opisowej, fotograficznej, a czasami nawet rysunkowej oraz zabezpieczenie reliktów lub zabytków archeologicznych. W trakcie nadzoru prowadzi się obserwację warstw ziemi w profilu oraz w rzucie wykopu. Na koniec sporządza się i przekazuje Wojewódzkiemu Konserwatorowi Zabytków sprawozdanie z przeprowadzonych prac. Czynności te nie powodują większych utrudnień podczas prowadzonej inwestycji.
Rodzaje badań wykopaliskowych
Badania ratownicze wykonuje się na terenie zagrożonym inwestycją, na którym mogą znajdować się relikty archeologiczne, by uniknąć ich zniszczenia w trakcie wykonywanych prac budowlanych lub ziemnych. Wówczas pojawia się konieczność odkrycia ich i odpowiedniego zabezpieczenia wraz z wykonaniem dokumentacji. W odróżnieniu od nadzoru archeologicznego, badania wymagają uzyskania odbioru ze strony Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, czyli zakończenia badań. W jego skład wchodzi wydanie pozwolenia na kontynuację prac budowlanych oraz określenie dalszego postępowania z zabytkiem.
Sondażowe badania mają wąski zakres i prowadzi się je przed rozpoczęciem inwestycji na stanowisku, na którym wykryto niewielką ilość zabytków. Na wyznaczonej powierzchni wykonuje się sondażowe wykopy. Z opinii ekspertów z Detektu wynika, że ich zakres można rozszerzyć, jeśli w trakcie archeologicznych prac dojdzie do odkrycia większej ilości zabytków i oznak intensywnego zagospodarowania terenu ówczesnych ludzi. Szerokopłaszczyznowe badania obejmują kompleksowe usługi archeologiczne, gdy na danym obszarze odkryte zostały pozostałości po danej osadzie lud cmentarzysku. Wówczas oprócz sprawozdania konieczne jest sporządzenie analizy warstw kulturowych i ruchomych zabytków.
