Na czym polega ochrona praw autorskich? Co powinniśmy o tym wiedzieć?

Jeśli jesteśmy twórcą, lub korzystamy z dzieł innych osób, powinniśmy zapoznać się z najważniejszymi zagadnieniami dotyczącymi praw autorskich. Jakie prawa ma autor? Które z nich są niezbywalne? Co możemy zrobić, kiedy ktoś w jakiś sposób narusza nasze prawa autorskie? Odpowiedzi na wszystkie te pytania znajdziecie w naszym krótkim tekście. To podstawy prawa autorskiego.

Czym jest prawo autorskie?

Prawa autorskie przysługują każdemu autorowi – twórcy. Trzeba jednak mieć świadomość, że rozróżniamy dwa typy praw autorskich – osobiste i majątkowe.

•  Osobiste prawa autorskie są niezbywalne i nigdy nie wygasają. Tymczasem prawa majątkowe obowiązują tylko przez określony czas, a autor może je komuś przekazać. Prawo autorskie osobiste, dba by więź twórcy z dziełem nie została naruszona. Twórca ma prawo podpisać utwór – nazwiskiem lub pseudonimem, ale może też udostępnić go anonimowo. Prawo autorskie zapewnia nienaruszalność treści i formy utworu, daje też autorowi możliwość decydowania o jego pierwszym rozpowszechnianiu. Ponadto gwarantuje twórcy możliwość kontroli nad sposobem wykorzystywania jego dzieła.
• Majątkowe prawa autorskie – to tak naprawdę prawo do czerpania korzyści z danego utworu. Te prawa są ograniczone w czasie – co do zasady 70 lat od śmierci twórcy. Ponadto, prawa majątkowe są zbywalne. Możemy je komuś przekazać, lub po prostu sprzedać.

Prawa autorskie są bezwzględne!

To bardzo ważne, zwłaszcza z perspektywy odbiorców lub użytkowników dzieła. Z utworu możemy korzystać wyłącznie za zgodą twórcy lub osoby, na którą przeniesiono majątkowe prawa autorskie. Jednak od tej zasady jest pewien wyjątek – istnieje coś takiego jak dozwolony użytek. To jednak bardzo wąski wachlarz sytuacji, dlatego należy przyjąć zasadę ogólną, by nie korzystać z utworu bez woli jego twórcy lub właściciela.

Kary za łamanie prawa autorskiego

Za łamanie prawa autorskiego, przewidziane są konkretne sankcje. Twórca, którego prawa zostały naruszone, może zgłosić się do prokuratury. Karą objęte są takie wykroczenia jak wprowadzenie w błąd co do autorstwa, rozpowszechnianie lub utrwalanie utworu bez uprawnień (piractwo), rozpowszechnianie utworu bez nazwiska autora, modyfikowanie utworu oraz plagiat, czyli wykorzystanie całości lub fragmentów utworu bez podania autorstwa. Za złamanie prawa możemy zapłacić grzywnę, lub nawet trafić do więzienia. Dlatego też, w razie jakiejkolwiek wątpliwości co do możliwości korzystania z własności intelektualnej innych osób, warto skonsultować się z prawnikiem.