Jak skutecznie wybielić zęby?

Niewłaściwa higiena jamy ustnej, kawa, herbata, czerwone wino, palenie papierosów, przyjmowane lekarstwa, predyspozycje genetyczne lub tylko efekt zużywania się naszego ciała – powyższe czynniki sprawiają, że na zębach powstają trudne do usunięcia przebarwienia. I choć jest to problem natury estetycznej, to jednak piękny, biały uśmiech wciąż jest dla wielu synonimem zdrowia, wysokiej pozycji społecznej i ogólnie – sukcesu. W niniejszym artykule przyglądamy się kompleksowo wybielaniu zębów.

Wybielanie zębów – czyli co dokładnie?

Wybielanie zębów jest jednym z typów zabiegów realizowanych powszechnie przez gabinety dentystyczne i wchodzi w zakres działań stomatologii estetycznej. Jest to zabieg prosty, szybki w wykonaniu i mało inwazyjny. Polega na zmianie naturalnej barwy szkliwa uzębienia poprzez użycie środków chemicznych lub o charakterze abrazyjnym.

W tym pierwszym przypadku nadtlenek wodoru, nadtlenek karbamidu (ta sama substancja pochodząca z nadtlenku mocznika) lub nadtlenoboran sodu w odpowiednim do potrzeb danego przypadku stężeniu i czasie działania utleniają zawarte w szkliwie związki wapnia. Jest to więc faktyczne wybielanie, a skuteczność zastosowanego środka może być dodatkowo wzmocniona działaniem nań promieniowania UV lub ciepła.

W przypadku abrazji stosuje się środki cierne (np. polimetakrylan, wodorowęglan wapnia, wodorotlenki wapnia i magnezu), które nie mają wpływu na odbarwienie tkanek zębów (zębina, szkliwo), za to usuwają nagromadzone i skrystalizowane naloty płytki nazębnej i osadów z powierzchni uzębienia. W tej ostatniej grupie znajdziemy m.in. wybielające pasty, żele, preparaty do zębów, jak również pasty polerskie i związki krzemionki używane do procesu piaskowania.

Efektem opisanych powyżej typów działań jest korekta zabarwienia szkliwa od 2 do 7 stopni. Wybielanie zębów prowadzone jest profesjonalnie, w gabinetach, ale można również wykonać je samodzielnie: tak pod kontrolą lekarza (gdzie ważna jest współpraca i konsekwencja działania pacjenta), jak i przy użyciu dostępnych komercyjnie i bez recepty środków o niskim stężeniu substancji aktywnych.

Kiedy można wybielić zęby u dentysty?

Zanim jednak zdecydujemy się na przeprowadzenie profesjonalnego zabiegu wybielania zębów powinniśmy pamiętać, że podstawą zachowania zdrowego uśmiechu jest przede wszystkim regularne dbanie o higienę jamy ustnej. Dbałość tę należy podtrzymywać nie tylko poprzez codzienne mycie zębów oraz czyszczenie przestrzeni międzyzębowych nicią dentystyczną, ale również poprzez systematyczne odwiedzanie dentysty. Okresowe poddawanie się kontrolom zębów i dziąseł pomoże zapobiegać powstawaniu ubytków i rozwojowi chorób przyzębia, zagwarantuje również regularne usuwanie osadów i kamienia nazębnego. Osady i kamień usuwane są w trakcie zabiegów higienizacyjnych przy pomocy skalera ultradźwiękowego i piaskarki, zaś działania te przywracają naturalny kolor zębów. Trzeba jednak wiedzieć, że naturalne wybarwienie zębów obejmuje bogatą paletę odcieni bieli, żółci i szarości. Dbanie o higienę jamy ustnej jest niezmiernie ważne w kontekście możliwości zabiegu wybielania zębów: wybielanie można bowiem przeprowadzić wyłącznie w przypadku zdrowych zębów i dziąseł.

Metody profesjonalnego wybielania zębów

W gabinetach dentystycznych stosowanych jest kilka technik wybielania zębów. Dobierane są one przez specjalistę w zależności od cech osobniczych i potrzeb niezbędnych do osiągnięcia wyznaczonego celu zabiegu.

W przypadku przebarwień pochodzenia zewnętrznego, a wynikających zwykle z braku higieny i/lub niewłaściwego stylu życia (palenie tytoniu, nadmiar mocnej kawy, herbaty, coli, ciemnych owoców, buraków, marchwi i innych intensywnie barwiących produktów spożywczych) pierwszym wyborem będzie zwykle przeprowadzenie zabiegów skalingu i piaskowania. Zdarza się, że dla pacjenta rezultat osiągnięty na tym etapie działań jest już zadowalający. Sama higienizacja jest jednak niezbędna i z innego względu: osady czy nalot nie poddają się procesowi utleniania, bądź znacząco go utrudniają – bez skalingu i piaskowania wybielanie nie będzie po prostu jednolite.

Kolejny krok to wdrożenie określonej procedury korygującej barwę uzębienia, o których nieco już wspomnieliśmy. Stosuje się tu następujące metody – nakładkową, termokatalityczną i stopniowego wybielania (tzw. walking bleach). Te dwie ostatnie są pierwszym wyborem przy wybielaniu zębów bezmiazgowych, po zabiegach endodontycznych (leczenie kanałowe), stosowane są także przy usuwaniu przebarwień i zmian powstałych endogennie (wewnętrznie – wskutek zażywania określonych lekarstw, przyjmowania dużych dawek żelaza, przy niewłaściwej gospodarce hormonalnej czy w przebiegu chorób ogólnoustrojowych). Do wybielenia używa się substancji utleniających (nadtlenek wodoru, nadtlenek karbamidu etc.) w wysokim, dostępnym tylko dla stomatologa stężeniu (10, 20, 30 i więcej procent).

W procesie utwardzalnym niezbędne jest przeprowadzenie badania RTG w celu oceny stanu leczonego zęba, przygotowanie i osuszenie powierzchni tkanek zębów, precyzyjne zabezpieczenie istniejących wypełnień (amalgamatowych, ceramicznych i kompozytowych) oraz nałożenie warstwy powłoki ochronnej na dziąsła tak, by w trakcie zabiegu nie doznały one uszkodzenia. Następnie dany ząb (lub zęby) pokrywa się żelem utleniającym i aktywuje go wiązką światła i/lub cieplną (laser półprzewodnikowy, argonowy, lampa halogenowa, kwarcowa, diodowa, wyładowcza, plazmowa), co przyspiesza i utrwala cały proces. Średnio po tygodniu można go powtórzyć jeśli zachodzi taka potrzeba, nie więcej jednak niż trzy razy.

W przypadku wybielania stopniowego, po badaniu RTG do wyizolowanej komory zęba wprowadza się mieszankę substancji czynnej (nadboran sodu) z dodatkiem soli fizjologicznej lub wody utlenionej w odpowiednich proporcjach. Wprowadzona tak dawka działa od wewnątrz na zębinę, usuwając przebarwienia przez okres 3-4 dni. Ząb następnie zabezpiecza się lecząc go kanałowo z zastosowaniem wypełnień odpornych na działanie aplikowanej substancji czynnej. Zabieg powtarzany jest co 2-7 dni do uzyskania określonego efektu, nie więcej jednak niż 5 razy. Metoda walking bleach wymaga od pacjenta rygorystycznego przestrzegania terminów wizyt w celu wymiany substancji oraz zachowania nadzwyczajnej ostrożności w trakcie trwania kuracji: ząb jest narażony na złamania korony i podobne uszkodzenia mechaniczne.

Metoda nakładkowa wreszcie polega na zdjęciu z łuków zębowych pacjenta wycisków uzębienia i przygotowaniu dopasowanych na tej podstawie elastycznych szyn, które następnie pacjent samodzielnie, lecz według wskazań lekarza wypełnia w domu substancją aktywną i nakłada (2 godziny w ciągu dnia lub na noc). Czas trwania procesu to okres do czterech tygodni. Metoda ta wymaga ścisłego przestrzegania zaleceń oraz konsekwencji, tak w trakcie trwania wybielania, jak i po jego zakończeniu. Jest też coraz chętniej wybierana do wybielania zębów po leczeniu kanałowym czy uszkodzonych w wyniku urazu, co wynika ze stosowania nowych środków czynnych, które w mniejszym stężeniu pacjenci mogą aplikować własnoręcznie.

Skuteczność zabiegów wybielających

Skuteczność zabiegów wybielających będzie się różnić w zależności od cech osobniczych pacjenta; dana metoda zastosowana u jednego leczonego odniesie duży skutek, u innego zaś okaże się nieskuteczna lub skutek ten będzie ledwo zauważalny. Istotnymi determinantami będą tu zastosowana substancja, jej stężenie, czas działania środka na powierzchnię i szybkość zachodzenia procesu. Docelowego stopnia wybielenia nie da się przewidzieć tak samo, jak nie da się określić czasu trwania wizualnej poprawy barwy uzębienia. Zdarza się, że po jakimś czasie ząb samoistnie powraca do swojego poprzedniego wybarwienia.

Biała dieta – podtrzymanie rezultatów

Po przeprowadzeniu zabiegów wybielających pacjent zobligowany jest do stosowania się do wskazań stomatologa, inaczej narażony będzie na zaprzepaszczenie skutków wybielania. By tak się nie stało, dentysta zaleca mu wdrożenie tzw. białej diety. Oznacza ona unikanie spożywania pokarmów mogących pozostawić trwałe ślady na wrażliwych zębach przy jednoczesnym zachowaniu wysokiej higieny jamy ustnej. Dieta oznacza powstrzymanie się od spożywania pokarmów i płynów (poza wodą) w 2 godziny po zakończeniu zabiegu, a następnie unikanie pokarmów mogących zabarwić odwodnione szkliwo (jest wówczas bardzo narażone na wchłanianie) i bezwzględny zakaz spożywania wyrobów tytoniowych przez 48 godzin lub przez cały czas trwania kuracji.

Powikłania po wybielaniu zębów

Jak każdy zabieg medyczny, wybielanie zębów wiąże się z ryzykiem wystąpienia powikłań pozabiegowych. Ryzyko to oznacza m.in. możliwość wystąpienia kruchości i perforacji powierzchni szkliwa, narażenia na uszkodzenia mechaniczne korony zębów i wystąpienia patologicznych resorpcji, przejściowej nadwrażliwości zębowej, recesji dziąseł, podrażnienia i reakcji alergicznych na powierzchni tkanek miękkich jamy ustnej, ponadto bóli stawów skroniowo-żuchwowych oraz problemów ze zwarciem szczęki i żuchwy. Przy samodzielnej aplikacji środka wybielającego trzeba także pamiętać, że proces korekty wybarwienia zębów jest samoregulujący się, tj. występuje do wysycenia się barwy, po czym zatrzymuje się. Dalsza aplikacja żelu prowadzi do degradacji tkanek zębów. W ogólnym rozrachunku jednak zabieg wybielania przeprowadzony pod ścisłym nadzorem doświadczonego stomatologa oraz przy zachowaniu określonych rygorów jest bezpieczny i pozwala na złagodzenie opisanych powyżej powikłań i czynników ryzyka lub wyeliminowanie większości z nich.

Wybielanie zębów: przeciwwskazania do zabiegu

Kiedy nie należy wybielać zębów? Istnieje kilka przeciwwskazań do wykonania zabiegu. Wśród nich znajdziemy między innymi uczulenie na stosowane w procesach środki wybielające, choroby jamy ustnej o charakterze próchniczym i periodontologicznym, istotną nadwrażliwość zębów, ciążę i karmienie piersią oraz zbyt młody wiek pacjenta (zębów nie należy wybielać u osób młodocianych, bowiem proces kształtowania się ich uzębienia nie jest zakończony przed ukończeniem 16 roku życia).

Domowe metody wybielania zębów

Poza działaniami profesjonalnymi, istnieje szereg metod zmieniających barwę zębów dostępnych bez recepty. Zawierają one zwykle niskie stężenie substancji działających na powierzchnię uzębienia, przez co nieco ją rozjaśniają. Są to różnego rodzaju płukanki zapobiegające krystalizacji płytki nazębnej, paski wybielające, żele, pasty, kredki barwiące, nakładki etc. Metody te również niosą za sobą możliwość wystąpienia powikłań lub wystąpienia niepożądanych skutków ubocznych. Ich stosowanie powinno być konsultowane ze stomatologiem.